Στην εκδήλωση του ΙΕΝΕ την οποία άνοιξε o Πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής του Ινστιτούτου, κ. Κωστής Σταμπολής απηύθυνε γραπτό χαιρετισμό ο γγ Φυσικού Περιβάλλοντος & Υδάτων, Κωνσταντίνος Αραβώσης, ο οποίος εξήρε το έργο που επιτελέστηκε από τους συντάκτες της μελέτης.
Στην εισαγωγή του ο κ. Σταμπολής επεσήμανε την ύπαρξη περί των 30 μη διασυνδεδεμένων νησιών στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο, τα οποία διαθέτουν αυτόνομα ηλεκτρικά συστήματα που θα πρέπει, μέσα στα επόμενα χρόνια, να αποσύρουν τις ρυπογόνες πετρελαιογεννήτριές τους, σύμφωνα με τις Κοινοτικές Οδηγίες περί μείωσης των εκπεμπόμενων ρύπων, καθώς και την ανάγκη μετάβασης σε ένα καθαρό περιβάλλον.
Ορισμένα από τα νησιά αυτά, συνέχισε ο κ. Σταμπολής, πρόκειται να διασυνδεθούν με άλλα, ή με το ηπειρωτικό διασυνδεδεμένο σύστημα και έτσι να ανταποκριθούν στις ανάγκες της ενεργειακής μετάβασης. Στην περίπτωση, εκτός των άλλων, του Καστελλόριζου, λόγω της απομακρυσμένης γεωγραφικής τους θέσης δεν υπάρχει αυτή την δυνατότητα. Υπ’ αυτή την έννοια, η μελέτη του ΙΕΝΕ αποβλέπει στη δημιουργία ενός αυτόνομου ηλεκτρικού συστήματος βασισμένου στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και στην αποθήκευση ενέργειας με στόχο την μεγαλύτερη δυνατή αυτάρκεια.
«H γεωγραφική τοποθεσία, και όχι μόνο, του Καστελλόριζου και του συμπλέγματος νησιών και νησίδων που το περιβάλλει, είναι κομβικής σημασίας για τον καθορισμό της Ελληνικής ΑΟΖ, η οποία υπό την επήρεια του Καστελλόριζου εκτείνεται νότια και φτάνει στο βορειοδυτικό τμήμα της Κυπριακής ΑΟΖ», υπογράμμισε ο Πρόεδρος του ΙΕΝΕ και πρόσθεσε πως αυτό δίνει την δυνατότητα, οι δύο ΑΟΖ, Ελλάδας και Κύπρου, να εφάπτονται σε μία έκταση 60 ναυτικών μιλίων συνολικά, πράγμα που ενισχύει την διαμόρφωση ενός ενιαίου ερευνητικού χώρου.
Ο κ. Σταμπολής αναφερόμενος στη συμβολή του Καστελλόριζου στον καθορισμό της Ελληνικής ΑΟΖ, είπε πως έχει τεράστια σημασία το γεγονός πως η Μεγίστη είναι κατοικημένη με Ελληνικό πληθυσμό και οικονομική δραστηριότητα, αδιάλειπτα, τα τελευταία 3.000 χρόνια και άρα αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του Ελληνικού Αιγαιακού χώρου. Συνεπώς, τόνισε, σύμφωνα με τις διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας(UNCLOS), το Καστελλόριζο δικαιούται να ορίζει την δική του Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και άρα να εξασκεί επήρεια στην χάραξη πολιτικής της Ελλάδος στο Αιγαίο.
Συνοψίζοντας, ο επικεφαλής του Ινστιτούτου, είπε πως θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η επιλογή του Καστελλόριζου για την ειδική αυτή μελέτη ενεργειακής αυτονομίας, που εκπόνησε το ΙΕΝΕ, έγινε με τρία βασικά κριτήρια.
Το πρώτο έχει σχέση με την μεγάλη απόσταση που παρεμβάλλεται με τη Ρόδο, πράγμα που σημαίνει ότι είναι οικονομικά και τεχνικά απαγορευτική, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον, η υποβρύχια καλωδιακή ηλεκτρική διασύνδεση με την Ρόδο, και τα Δωδεκάνησα γενικότερα. Το δεύτερο κριτήριο αφορά στον κομβικό γεωπολιτικό ρόλο του συγκροτήματος της Μεγίστης και άρα είναι ανάγκη να ενισχυθεί με κάθε δυνατό τρόπο η τοπική κοινότητα και κυρίως να διευκολυνθούν οι οικονομικές της δραστηριότητες. Πράγμα που εν πολλοίς εξασφαλίζεται από την αδιάλειπτη ηλεκτροδότηση σε τοπικό επίπεδο και το ανταγωνιστικό κόστος της παρεχόμενης ηλεκτρικής ενέργειας και το τρίτο, αφορά στο μέγεθος του ηλεκτρικού συστήματος και οι ανάγκες ηλεκτροδότησης (ζήτηση) είναι μικρής κλίμακας, πράγμα που επιτρέπει τεχνικά και οικονομικά την εγκατάσταση ενός σχεδόν πλήρους αυτόνομου συστήματος.
Ακολούθως, το λόγο έλαβε ο επίτιμος πρόεδρος του ΙΕΝΕ, κ. Γιάννης Χατζηβασιλειάδης, ο οποίος παρουσιάζοντας τη μελέτη είπε, μεταξύ άλλων πως ο μετασχηματισμός του ενεργειακού τομέα παγκοσμίως για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί την μεγαλύτερη πρόκληση του 21ου αιώνα, επιφέροντας και τον μετασχηματισμό των οικονομιών, αλλά και κοινωνικές αλλαγές. «Η ηλεκτρική ενέργεια καθίσταται κύριος ενεργειακός φορέας με νέες εφαρμογές και αυξανόμενη ζήτηση, σε μια πορεία εξηλεκτρισμού των πάντων και η υψηλή διείσδυση των ΑΠΕ στον ηλεκτρισμό συνδέεται άμεσα με τον μετασχηματισμό και την ανάπτυξη των δικτύων μεταφοράς και διανομής με νέα αρχιτεκτονική και καινοτόμες τεχνολογίες και με την εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας», επεσήμανε ο κ. Χατζηβασιλειάδης και πρόσθεσε: «Ο μετασχηματισμός θα γίνει από το εγχώριο έμψυχο τεχνικό και επιστημονικό δυναμικό στις επόμενες τρεις δεκαετίες μέχρι το 2050, χωρίς να περιμένουμε έτοιμες λύσεις από έξω. Έτσι έγινε και με το θαύμα του εξηλεκτρισμού της χώρας, από το εγχώριο προσωπικό με όραμα και ισχυρή πολιτική βούληση.Αυτός ο μετασχηματισμός άρχισε στην Ελλάδα το 1980 για την ευρεία χρήση των ΑΠΕ αντί του πετρελαίου για τα νησιωτικά συστήματα. Τότε στόχος ήταν το περιβάλλον, η οικονομία και η ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, που αποτελούν σήμερα το τρίπτυχο της στρατηγικής της ΕΕ. Η Ελλάς ήταν πρωτοπόρος με τις νέες ιδέες και καινοτόμες τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν στην Κύθνο, επίκαιρες και σήμερα, προκαλώντας το παγκόσμιο ενδιαφέρον».
Ο επίτιμος πρόεδρος του Ινστιτούτου ανέφερε, ακόμη, πως ο ηλεκτρονικός μετατροπέας αμφίδρομης λειτουργίας σε ευρεία χρήση σήμερα, είναι Ελληνική ιδέα και εφαρμόσθηκε στην Κύθνο. Εδώ λειτούργησε για πρώτη φορά ένα αυτόνομο ηλεκτρικό σύστημα με ΑΠΕ και μπαταρίες με τον μετατροπέα,, τροφοδοτώντας το νησί χωρίς τις μονάδες πετρελαίου. «Δεν υπήρξε όμως η δέουσα συνέχεια γιατί κάποιοι είπαν ότι δεν χρειάζονται οι ΑΠΕ» τόνισε χαρακτηριστικά και συνέχισε, λέγοντας πως η Ελλάς από πρωτοπόρος έγινε ουραγός. Με το ισχύον γραφειοκρατικό σύστημα η διείσδυση της αιολικής ενέργειας και των φωτοβολταϊκών μόλις φθάνει το 16%, δηλαδή μια μέση ετήσια διείσδυση 0,7% περίπου. Αν αναλογισθούμε τον στόχο των ΑΠΕ στον ηλεκτρισμό για το 2030, θα χρειασθεί ένας μέσος ετήσιος ρυθμός διείσδυσης της τάξης του 3% τουλάχιστον.
Ο κ. Χατζηβασιλειάδης υπογράμμισε το γεγονός ότι δεν υπάρχουν και δεν γίνονται μελέτες, στην Ελλάδα, αλλά τουναντίον, «λαμβάνονται οι αποφάσεις βιαστικά μετά από πολύχρονη αδράνεια και αυτό έχει υψηλό κόστος το οποίο επωμίζονται οι καταναλωτές και η οικονομία.»
Η μελέτη για το Καστελλόριζο, πρόσθεσε, ο ίδιος, είναι στην ουσία ένας μετασχηματισμός του ενεργειακού συστήματος του νησιού προς την καθαρή ενέργεια, καλύπτοντας το σύνολο σχεδόν των ενεργειακών αναγκών του νησιού και την αφαλάτωση από τις ΑΠΕ για μακρό χρονικό ορίζοντα, με σταθερό και χαμηλό κόστος.
Δηλαδή εξασφαλίζονται δύο βασικές και κρίσιμες υποδομές του νησιού και η βιώσιμη ανάπτυξη. Αρχίζουμε από το Καστελλόριζο στα Ανατολικά για να πάμε μέχρι τους Οθωνούς στα Δυτικά.
Τέλος, ο κ. Χατζηβασιλειάδης αναφέρθηκε στους κύριους παράγοντες που χαρακτηρίζουν την μελέτη με την υψηλή διείσδυση των ΑΠΕ στα νησιωτικά συστήματα οι οποίοι είναι:
- Η ενσωμάτωση των διεσπαρμένων αιολικών και φωτοβολταϊκών μονάδων στο δίκτυο, το Integration
- Η ευελιξία στην λειτουργία σε διάφορες καταστάσεις, το Flexibility,
- Η αυξημένη αξιοπιστία και ανθεκτικότητα, το Resilience, στην αντιμετώπιση ακραίων φυσικών φαινομένων, απειλών κυβερνοεπιθέσεων και πολέμου
- Αξιοποίηση βραχονησίδος για την εκμετάλλευση των ΑΠΕ, το ανατολικότερο άκρο της Ελληνικής επικράτειας,
- Δύο μονάδες συσσωρευτών λιθίου με ηλεκτρονικούς μετατροπείς αμφίδρομης λειτουργίας
- Γενικά, σχεδίαση με εκτεταμένη εφαρμογή της ιδέας των Microgrids
«Η αξιοποίηση των ακατοίκητων νησιών και βραχονησίδων και όχι μόνο για την χωροθέτηση των ΑΠΕ, πρέπει να αποτελέσει εθνικό στόχο. Το έργο στο Καστελλόριζο είναι πρωτοπόρο και εκτός συνόρων και η υλοποίησή του μπορεί να γίνει από το εγχώριο έμψυχο δυναμικό, και με πόρους από τα Ευρωπαϊκά προγράμματα για τα νησιά. Οι εφαρμογές στα νησιωτικά συστήματα θα απαιτήσουν ένα νέο θεσμικό πλαίσιο που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες μετασχηματισμού των ηλεκτρικών συστημάτων με τους κανόνες της αγοράς. Ενόψει των στόχων του 2030, η πρότασή μας είναι όλα τα νησιά να προχωρήσουν στον μετασχηματισμό, όπως προτείνεται στο Καστελλόριζο, χωρίς άλλες δαπανηρές ενδιάμεσες λύσεις. Το Καστελλόριζο μπορεί να αποτελέσει ένα πιλοτικό έργο με υποστήριξη και από Ευρωπαϊκά προγράμματα για να δρομολογηθούν στην συνέχεια οι επόμενες δράσεις στα νησιά, μεγιστοποιώντας τα οφέλη», είπε ο επίτιμος πρόεδρος του ΙΕΝΕ.
Τέλος, ο κ. Χατζηβασιλειάδης αναφέρθηκε στην ανάγκη δημιουργίας ενός οδικού χάρτη δράσεων για κάθε νησί που θα πρέπει να είναι:
- Προκαταρκτική Μελέτη, με πρωτοβουλία της ΡΑΕ και την συμβολή του ΔΕΔΔΗΕ, ανάθεση σε Τεχνικό Σύμβουλο,
- Αποδοχή της μελέτης και κατάλληλη ενημέρωση-συζήτηση με τις Αρχές και τους κατοίκους του νησιού,
- Μετρήσεις ανεμολογικών χαρακτηριστικών τις επιλεγείσες θέσεις και προκαταρκτικές περιβαλλοντικές μελέτες για τις αδειοδοτήσεις που απαιτούνται,
- Προμελέτη και προετοιμασία τευχών δημοπράτησης με τους σχετικούς όρους για διεθνή διαγωνισμό,
- Επιλογή αναδόχου και Τεχνικού Συμβούλου επίβλεψης της κατασκευής και εφαρμογής της σύμβασης χωρίς εμπόδια,
- Ο ΔΕΔΔΗΕ που λειτουργεί το δίκτυο θα έχει άμεση πληροφόρηση για την ποιότητα και αξιοπιστία του συστήματος ηλεκτροπαραγωγής και τήρηση των όρων.
«Πρέπει όμως κάποτε να αρχίσουμε γιατί χάθηκαν πολύτιμα χρόνια μένοντας πίσω η χώρα, και να αρχίσουμε σωστά, χωρίς τα λάθη του παρελθόντος, για τις οριστικές λύσεις. Χρειάζεται όραμα και ισχυρή πολιτική βούληση», κατέληξε ο ίδιος.
Κατόπιν στο βήμα ανέβηκε ο κ. Αλέξανδρος Περέλλης, Ερευνητής του ΙΕΝΕ ο οποίος παρουσιάζοντας την μελέτη, αναφέρθηκε διεξοδικά στις τεχνικές λεπτομέρειές της.
Μεταξύ των κυριότερων αποσπασμάτων της παρουσίασής του συγκαταλέγεται η ηλεκτροπαραγωγή από τις ΑΠΕ ως Κύριος Ενεργειακός Φορέας στα ΜΔΝ, η Υφιστάμενη Ενεργειακή Υποδομή στο Καστελλόριζο και Κατανάλωση Ενέργειας, το Ενεργειακό Προφίλ της Νήσου Μεγίστης, ο Ενεργειακός Σχεδιασμός του Καστελλόριζου, η Μεθοδολογία Διαστασιολόγησης Συστήματος ΑΠΕ για το Καστελλόριζο, η Ανάλυση απόδοσης Συστήματος ΑΠΕ, η Διαστασιολόγηση Συστήματος Αποθήκευσης, η Προσομοίωση Συστήματος, το Νέο Ηλεκτρικό Σύστημα του Καστελλόριζου, η Εγκατάσταση λειτουργία και διαχείριση συστήματος, η Οικονομική Αξιολόγηση του Συστήματος Ηλεκτροπαραγωγής, η Σύνθεση του Συστήματος, ενώ παρέθεσε προτάσεις για την Χωροθέτηση του Συστήματος και την
Οικονομική Αξιολόγηση του Συστήματος Ηλεκτροπαραγωγής.
«Σήμερα, όλα τα ΜΔΝ εξαρτώνται συντριπτικά, κατά περισσότερο από 80%, για την ηλεκτροπαραγωγή τους από αυτόνομους σταθμούς με πετρελαϊκές θερμικές μονάδες. Έχει τεθεί σε ισχύ Ευρωπαϊκή Οδηγία (2015/2193/ΕΕ) για τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων από μεσαίου μεγέθους μονάδες καύσης που θα οδηγήσει στην οριστική απόσυρση πετρελαϊκών ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων από τα ΜΔΝ.
Υψηλό κόστος λειτουργίας των αυτόνομων θερμικών πετρελαϊκών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής στα μικρά ΜΔΝ», είπε χαρακτηριστικά ο ερευνητής του ΙΕΝΕ.
Ο κ. Περέλλης αναφέρθηκε, επίσης, σε εκτιμήσεις για τη ζήτηση Ηλεκτρικής Ενέργειας το 2025, στην βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας καθώς και στη χρήση συστήματος αποθήκευσης, προκειμένου να εξασφαλιστεί, όπως είπε, η υψηλή διείσδυση ΑΠΕ παράλληλα με επίτευξη ασφάλειας εφοδιασμού και τόνισε ότι για την περίπτωση του Καστελλορίζου επιλέχθηκε σύστημα αποθήκευσης μπαταριών ιόντων λιθίου λόγω του συνεχώς μειούμενου κόστους τους, της υψηλής απόκρισης παροχής ισχύος εξισορρόπησης και του ικανού μεγέθους αποθήκευσης τους.
Τέλος, αναφερόμενος στο νέο ηλεκτρικό σύστημα του Καστελλόριζου είπε πως οι προτεινόμενες Μονάδες Ηλεκτροπαραγωγής ΑΠΕ θα συνίστανται από ανεμογεννήτριες 750 kW (3x Α/Γ EWT 250kW), από φωτοβολταϊκά, 2.300 kW, μια εφεδρική συμβατική μονάδα diesel 1.000 kW (2X500 kW/600KVA) και ένα σύστημα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με μπαταρίες λιθίου 2 Χ 2.000 kWh / 2 Χ 1.000 kW.
Mπορείτε να διαβάσετε το πλήρες κείμενο της παρουσίασης του Αλέξανδρου Περέλλη στον παρακάτω σύνδεσμο: εδώ