Αυστηρές Συστάσεις των Ελεγκτών της Ε.Ε. για τις Δασικές Πυρκαγιές

Οι ελεγκτές της ΕΕ δηλώνουν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη δεν είναι σε θέση να αποδείξουν ότι τα προβλεπόμενα αποτελέσματα της χρηματοδότησης επιτεύχθηκαν με οικονομικά αποδοτικό τρόπο.

«Είναι σημαντικό η χρηματοδότηση της ΕΕ να διατίθεται μόνο για εκ είνα τα μέτρα που μπορούν να αποφέρουν σαφή και ορατά οφέλη για την ΕΕ και τους πολίτες της», σχολίασε ο κύριος Νικόλαος Μηλιώνης, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για την έκθεση.

«Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη δεν ήταν σε θέση να αξιολογήσουν επαρκώς τον αντίκτυπο των δράσεων πρόληψης, δεδομένου ότι η αποτελεσματικότητά τους δεν είχε μετρηθεί. Διατυπώσαμε συστάσεις για τον τρόπο βελτίωσης της κατάστασης κατά την τρέχουσα περίοδο χρηματοδότησης 2014-2020.»

Οι ελεγκτές της ΕΕ διαπίστωσαν ότι οι δράσεις πρόληψης, για τις οποίες διατέθηκε πλέον του 80% της χρηματοδότησης ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ που ήταν διαθέσιμη την περίοδο 2007-2013, δεν ήταν επαρκώς στοχευμένες.

Επισημαίνουν ότι, παρά το γεγονός ότι η στήριξη από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) για την αποκατάσταση του δασοκομικού δυναμικού και την εισαγωγή δράσεων πρόληψης – γνωστό και ως μέτρο 226 – στοχεύει σε δάση που αντιμετωπίζουν μέτριο ή υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς, δεν υπάρχει κοινός ορισμός ούτε κοινά κριτήρια σε επίπεδο ΕΕ για τον χαρακτηρισμό τους.

Οι διαδικασίες επιλογής στα κράτη μέλη ήταν ελλιπείς από διάφορες απόψεις, διότι είτε παρουσίαζαν έλλειψη σαφών κριτηρίων επιλογής ή αποτελεσματικής αξιολόγησης των προτεινόμενων δράσεων είτε παρέβλεπαν ορισμένους παράγοντες κινδύνου.

Μολονότι πολλές από τις δράσεις που εξετάσθηκαν – αντιπυρικές ζώνες, αραίωση και αποψίλωση –συνέβαλαν, κατά γενικό κανόνα, στην επίτευξη των στόχων της στήριξης, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι υπήρχαν περιπτώσεις δράσεων οι οποίες δεν συνδέονταν με φυσικές καταστροφές ή πυρκαγιές, αλλά

Επεδίωκαν άλλους οικονομικούς ή περιβαλλοντικούς στόχους.

Διαπίστωσαν, επίσης, ότι ορισμένες δράσεις δεν ήταν κατάλληλες όσον αφορά τους στόχους χρηματοδότησης, ενώ δεν ήταν δυνατή η επαλήθευση της επιλεξιμότητας ορισμένων πράξεων που χρηματοδοτήθηκαν, λόγω έλλειψης τεκμηρίωσης.

Οι περιβαλλοντικοί στόχοι λάμβαναν ανεπαρκή προτεραιότητα στο στάδιο της επιλογής των δράσεων και ορισμένες φορές παραβλέπονταν κατά τη διάρκεια της υλοποίησης. Οι ελεγκτές διαπίστωσαν, επίσης, περιπτώσεις δασικών οδών οι οποίες χρησιμοποιούνταν για την οικονομική εκμετάλλευση των δασών, χωρίς να είναι εμφανής κάποια ιδιαίτερη συμβολή τους στην πρόληψη των πυρκαγιών. Η υψηλή πυκνότητα των οδών που κατασκευάσθηκαν θα μπορούσε επίσης να έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Η οικονομική αποδοτικότητα των δράσεων που χρηματοδοτήθηκαν δεν ήταν δεόντως εξασφαλισμένη. Οι ελεγκτές διαπίστωσαν περιπτώσεις συχνής τροποποίησης του ανώτατου ορίου της δημόσιας στήριξης χωρίς αιτιολόγηση, περιπτώσεις στις οποίες οι πάγιες δαπάνες σε μια περιφέρεια ήταν κατά πολύ υψηλότερες από ό,τι σε άλλες περιφέρειες για παρόμοιες δράσεις, καθώς και περιπτώσεις στο πλαίσιο των οποίων δόθηκε προτεραιότητα στη χειρωνακτική εργασία εις βάρος της χρήσης μηχανημάτων, με συνέπεια την αύξηση του κόστους.

Δάση και δασικές πυρκαγιές

Στην ΕΕ, η συνολική έκταση των δασών και άλλων δασικών περιοχών ανέρχεται σε 180 εκατομμύρια εκτάρια περίπου, η οποία αντιστοιχεί κατά προσέγγιση στο 42,4 % του συνόλου της χερσαίας έκτασης της ΕΕ και υπερβαίνει την έκταση των γαιών που χρησιμοποιούνται για γεωργικούς σκοπούς. Τα δάση εξυπηρετούν οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς σκοπούς και έχουν μεγάλη κοινωνικοοικονομική σημασία: η παραγωγή και η επεξεργασία ξυλείας συμβάλλει στην αγροτική ανάπτυξη και δημιουργεί εκατομμύρια θέσεις εργασίας, συχνά σε μικρές και μεσαίες αγροτικές επιχειρήσεις.

Την τελευταία τριακονταετία, καίγονταν κατά μέσο όρο 480 000 εκτάρια δασών στην ΕΕ ετησίως. Ποσοστό άνω του 95 % των εν λόγω πυρκαγιών προκλήθηκαν από ανθρώπινες ενέργειες, είτε εκ προθέσεως είτε εξ αμελείας. Περίπου το 85 % των συνολικών εκτάσεων που καταστράφηκαν εξαιτίας δασικών πυρκαγιών βρίσκονται στην περιοχή της Μεσογείου και την Πορτογαλία. Πρόσφατες δασικές πυρκαγιές είχαν ως συνέπεια την απανθράκωση μεγάλων εκτάσεων στην Πορτογαλία κατά τα έτη 2003 και 2005, στην Ισπανία το 2006 και στην Ελλάδα το 2007. Όσον αφορά τις σοβαρά πληγείσες δασικές εκτάσεις, η σοβαρότερη πρόκληση είναι αυτή της επαναφοράς τους στην προ της πυρκαγιάς κατάσταση, ιδίως σε ό,τι αφορά τη βιοποικιλότητα.

Η εν λόγω ειδική έκθεση (αριθ. 24/2014) με τίτλο « Είναι ορθή η διαχείριση της στήριξης που παρέχει η ΕΕ για την πρόληψη και την αποκατάσταση των ζημιών που προκαλούνται στα δάση από πυρκαγιές και φυσικές καταστροφές;» εξετάζει εάν ήταν ορθή η διαχείριση της στήριξης από το ΕΓΤΑΑ (μέτρο 226) για την αποκατάσταση του δασοκομικού δυναμικού και την εισαγωγή δράσεων πρόληψης, καθώς και εάν η Επιτροπή και τα κράτη μέλη είναι σε θέση να αποδείξουν ότι η εν λόγω στήριξη διασφάλισε την επίτευξη των προβλεπόμενων στόχων της με οικονομικά αποδοτικό τρόπο.

Ο έλεγχος κάλυψε τόσο την Επιτροπή όσο και πέντε κράτη μέλη – την Αυστρία, τη Γαλλία (Ακουιτανία), την Ιταλία (Μπαζιλικάτα), τη Σλοβακία και την Ισπανία (Ανδαλουσία). Στα εν λόγω κράτη μέλη αντιστοιχούσε ποσοστό που υπερέβαινε το 85 % των συνολικών δαπανών για το μέτρο 226. Το μεγαλύτερο ποσοστό της στήριξης (80 %) διοχετεύθηκε σε δράσεις πρόληψης, κατά κύριο λόγο δράσεις πυροπροστασίας.

Η στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης για την αποκατάσταση του δασοκομικού δυναμικού και την εισαγωγή δράσεων πρόληψης υπόκειται σε καθεστώς επιμερισμένης διαχείρισης μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών. Τα κράτη μέλη καταρτίζουν προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, τα οποία και υλοποιούν, εφόσον τα εν λόγω προγράμματα εγκριθούν από την Επιτροπή.

Οι συστάσεις

Οι ελεγκτές της ΕΕ συνιστούν στα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων, τα εξής:

-να ενισχύουν τον αντίκτυπο της στήριξης στην προστασία του περιβάλλοντος, δίδοντας προτεραιότητα στην ανάληψη δράσεων σε δασικές εκτάσεις υψίστης περιβαλλοντικής αξίας, όπως οι δασικές περιοχές του δικτύου Natura 2000,

-να διασφαλίζουν ότι παρέχεται στήριξη μόνο σε δράσεις που συνδέονται με φυσικές καταστροφές ή πυρκαγιές,

-να υποβάλλουν αναφορές σχετικά με τα αποτελέσματα των χρηματοδοτούμενων δράσεων όσον αφορά την επιτευχθείσα μείωση στις ζημιές που προκαλούνται από πυρκαγιές ή/και φυσικές καταστροφές.

Συνιστούν, επίσης, στην Επιτροπή, μεταξύ άλλων, τα εξής:

-να καθορίσει κοινά κριτήρια για τις δασικές περιοχές που πρόκειται να ταξινομηθούν ως περιοχές με χαμηλό, μέτριο ή υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς,

-να εξακριβώσει ότι τα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει κατάλληλο σύστημα ελέγχου,

-να βελτιώσει την εκ μέρους της παρακολούθηση, ούτως ώστε να διασφαλίζεται ότι τα κράτη μέλη δαπανούν τη χρηματοδότηση με τον ενδεδειγμένο τρόπο.

Για περισσότερα δείτε εδώ (στα αγγλικά) το πλήρες κείμενο της έκθεσης

(paseges.gr)