Μπορεί η αβεβαιότητα να κυριαρχεί τις
τελευταίες εβδομάδες στην αγορά λόγω του ασταθούς πολιτικού κλίματος και η
όποια συζήτηση για τις προοπτικές στο χώρο της ενέργειας και ειδικά στον κλάδο του φυσικού αερίου να ακούγονται ως ψιλά
γράμματα. Όμως οι εξελίξεις σε πολιτικό και επιχειρηματικό επίπεδο εκτός
Ελλάδος τρέχουν και μάλιστα με πολύ γρήγορους ρυθμούς και εν πολλοίς καθορίζουν
αυτές τα τεκταινόμενα οίκαδε. Ρυθμοί οι οποίοι υπαγορεύονται από την ραγδαία
πτώση των τιμών του αργού, που έχει απολέσει σχεδόν 50% της αξίας του από το
περασμένο Ιούνιο, πράγμα που ήδη έχει θετικές επιπτώσεις στην τιμή του φυσικού
αερίου, η οποία αναμένεται ότι θα επηρεασθεί ακόμη περισσότερο, κατά το επόμενο
διάστημα. Οι χαμηλότερες τιμές φυσικού αερίου θα ισχύσουν και στην Ελλάδα από
το Α’ τρίμηνο του 2015 και εκτιμάται ότι θα επηρεάσουν θετικά και θα συμβάλλουν
στην τόνωση της αγοράς.
Σε ότι αφορά δε την ελληνική αγορά φυσικού
αερίου οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο είναι από κάθε άποψη σημαντικές, και απ’
ότι φαίνεται οι αμέσως επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί για τις αλλαγές ως
προς την δομή της αγοράς που πρόκειται να πραγματοποιηθούν εντός της επόμενη 3ετίας.
Όπως παρατηρούν έμπειρα στελέχη Ευρωπαϊκών ενεργειακών εταιρειών η αγορά
φυσικού αερίου στην Ελλάδα ευρίσκεται σε κομβικό σημείο αφού μέσα στους
επόμενους μήνες ασχέτως πολιτικών εξελίξεων θα πρέπει να ληφθεί μια σειρά
κρίσιμων αποφάσεων. Ορισμένες από τις αποφάσεις αυτές θα πρέπει να ληφθούν από
την εδώ πολιτική ηγεσία ενώ άλλες αφορούν τις Βρυξέλλες και έχουν σχέση με
θέματα ανταγωνισμού και την εφαρμογή κοινοτικών οδηγιών. Συνοπτικά, οι
αποφάσεις αυτές έχουν σχέση με τα ακόλουθα
:
(α) Άμεση προτεραιότητα, όπως παρατηρούν
στελέχη του ΥΠΕΚΑ, αποτελεί το άνοιγμα της εγχώριας αγοράς φυσικού αερίου σε
εφαρμογή της Οδηγίας
EC 2009/7
3/ΕΚ
ώστε
να υπάρξει ανταγωνισμός σε επίπεδο καταναλωτών. Η διαδικασία από ελληνικής
πλευράς ευρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο αφού ήδη ετοιμάζεται σχετικό
νομοσχέδιο ενώ έχουν ξεκινήσει
διαπραγματεύσεις με τις ΕΠΑ οι οποίες θα πρέπει να απεμπολήσουν τα δικαιώματά
που απορρέουν από τις 30ετής μονοπωλιακές συμβάσεις τους ώστε να συμμετέχουν σε
νέα βάση στην αγορά που πρόκειται να δημιουργηθεί. Μια αγορά που θα προωθήσει
τους επιλέγοντες πελάτες και θα
διευκολύνει την δημιουργία εταιρειών διανομής (βλέπε
“A roadmap
for the reform of the Greek gas market”)
(β) Επιτάχυνση των διαδικασιών για την
κατασκευή του διασυνδετήριου αγωγού με την Βουλγαρία, του
IGB, αλλά και των έργων που απαιτούνται
για την δημιουργία δυνατότητας αντίστροφης ροής (
reverse flow) στον Ελληνο-Τουρκικό
αγωγό. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι μόνο
έτσι θα μπορέσουν να ξεκινήσουν εισαγωγές- εξαγωγές μέσω αγωγών προς τις
γειτονικές χώρες αλλά και να επιτευχθεί η διασύνδεση της Ελλάδας με τα Ευρωπαϊκά
hubs ώστε να επωφεληθεί
η ελληνική βιομηχανία από φθηνότερες τιμές. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η δημιουργία ενός
Gas Trading Hub στην Ελλάδα, το 2019/2020
κάτι που είναι απόλυτα εφικτό σύμφωνα με λεπτομερείς προτάσεις που διατύπωσε
πρόσφατα το ΙΕΝΕ στο πλαίσιο εμπεριστατωμένης μελέτης που ολοκλήρωσε τον
Σεπτέμβριο (βλέπε
“The Outlook
for a Natural Gas Trading Hub in SE Europe”, Μ19,
IENE, Athens, September 2014). Σήμερα,
οι τιμές που αγοράζουν οι βιομηχανικοί καταναλωτές το φυσικό αέριο συνεχίζουν
να είναι ακριβότερες ως και 25% από τις τιμές που διαμορφώνονται στα ευρωπαϊκά
hubs.
(γ) Ενίσχυση του ρόλου της ΔΕΠΑ ώστε να
μπορέσει να υποστηρίξει με επιτυχία τις επιπλέον σημαντικές επενδύσεις σε
υποδομές που απαιτούνται για την ανάπτυξη των δικτύων διανομής και εν γένει της
αγοράς φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Μία αγορά η οποία σε σύγκριση με αντίστοιχες
Ευρωπαϊκές εξακολουθεί να παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη, από άποψη δικτύων
και κατανάλωσης. Και μάλιστα συρρικνούμενης την τελευταία 3ετία, λόγω της
κρίσης, αφού η κατανάλωση για το 2014 εκτιμάται στα επίπεδα των 3.0
δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων, δηλαδή αντίστοιχα με αυτά του 2005. Ως εκ τούτου απαιτείται ο αναπροσανατολισμός
της πολιτικής της εταιρείας, ένα νέο «επιχειρηματικό μοντέλο», όπως παρατηρούσε
προ ημερών το
Energia.gr (
http://www.energia.gr/article.asp?art_id=88612
)
τόσο από πλευράς
επανακαθορισμού στόχων αλλά και χρηματοδότησης της, μετά την παταγώδη αποτυχία
του ΤΑΙΠΕΔ να πωλήσει κοψοχρονιά την ΔΕΠΑ το 2013.
Είναι σαφές ότι ο πλέον αποτελεσματικός, θεσμικά αποδεκτός και επικερδής για το
ελληνικό δημόσιο τρόπος οικονομικής
στήριξης της εταιρείας είναι μέσω της εισαγωγής της στο Χρηματιστήριο Αθηνών
και η άντληση κεφαλαίων από την χρηματαγορά. Μία θέση που υποστηρίζει σταθερά
το
Energia.gr τα τελευταία δύο χρόνια και την οποία πρόσφατα
υιοθέτησε και η διοίκηση της εταιρείας όπως έγινε γνωστό από τον πρόεδρο της
εταιρείας κον. Γιώργο Σπανούδη, σε ομιλία του σε πρόσφατο ενεργειακό συνέδριο Βρετανικού
πανεπιστημίου στην Αθήνα. Όπως τόνισε ο πρόεδρος της ΔΕΠΑ, υπάρχει ανάγκη για
αναπροσανατολισμό των πολιτικών της εταιρείας, ώστε με την αξιοποίηση υγιών
κεφαλαίων από την χρηματαγορά, να προχωρήσει σε επενδύσεις δημιουργίας
αποκεντρωμένων δικτύων φυσικού αερίου, ανάπτυξη δικτύου πρατηρίων για οχήματα
κλπ.
Πέρα από τα ανωτέρω υπάρχει ακόμη μία
ολόκληρη σειρά από δράσεις και σχέδια που πρέπει να προχωρήσουν προκειμένου να
υποστηριχθεί η ανάπτυξη της αγοράς φυσικού αερίου στην Ελλάδα το οποίο και
είναι το κυρίως ζητούμενο. Αυτά περιλαμβάνουν την ολοκλήρωση της επέκτασης και
αναβάθμισης του τέρμιναλ
LNG της Ρεβυθούσας, η δημιουργία
μίας τουλάχιστον βασικής υπόγειας δεξαμενής φυσικού αερίου (βλέπε ταμιευτήρα
Νότιας Καβάλας πλησίον του Πρίνου), η λειτουργία τουλάχιστον μίας μονάδας
FSRU στη Βόρειο Ελλάδα και η
δημιουργία μικρής κλίμακας περιφερειακών σταθμών
LNG για την πρόσβαση φυσικού αερίου σε
απομακρυσμένες περιοχές.