Ίσως έχουν δίκιο όσοι αναλυτές πιστεύουν ότι
μακροπρόθεσμα η Ουκρανία έχει τη δυνατότητα διαφοροποίησης πηγών ενέργειας και,
άρα, απεξάρτησης, από το ρωσικό φυσικό αέριο. Ωστόσο, όπως είχε πει κι ο Κέυνς:
«Μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί!». Μάλιστα, για το Κίεβο ο κίνδυνος
οικονομικού «θανάτου» ίσως να είναι εντελώς βραχυπρόθεσμος: η Ουκρανία διαθέτει
μόλις 15,5
bcm αερίου
στις αποθήκες της, ενώ για να διασφαλιστεί τόσο η απρόσκοπτη ροή φυσικού αερίου
από τη Ρωσία προς την Ευρώπη αλλά και η εγγυημένη παροχή φυσικού αερίου για
τους Ουκρανούς καταναλωτές κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου, η Ουκρανία θα χρειαστεί 22
με 25
bcm αερίου. Ο
δριμύς ουκρανικός χειμώνας απέχει δύο περίπου μήνες μόνο.
Η αμείλικτη αυτή πραγματικότητα είναι που έκανε τον Ποροσένκο να δεχθεί να
επαναληφθούν στις 6 Σεπτεμβρίου οι συζητήσεις για το φυσικό αέριο μεταξύ των
αρμόδιων υπουργών της Ουκρανίας, της Ρωσίας και της ΕΕ.
Από την άλλη, μακροπρόθεσμα μία τέτοια χειραφέτηση της
Ουκρανίας από τη Ρωσία θα συνιστά όχι μόνο νέκρωση των γεωπολιτικών οραμάτων
της Μόσχας για «αυτοκρατορική γεωπολιτική παλινόρθωση», αλλά και θανάσιμο
κίνδυνο για την ίδια την εσωτερική της σταθερότητα, τόσο σε πολιτικό, όσο και
σε εθνοτικό επίπεδο. Η τελεσίδικη απώλεια της Ουκρανίας, όπως έχουμε επισημάνει
από την αρχή αυτής της κρίσης, θα θέσει τον Πούτιν προ του διλήμματος να καταστεί
Γέλτσιν ή Γιανουκόβιτς, δηλαδή να επιλέξει ανάμεσα στη μετατροπή του σε
μαριονέτα της Δύσης ή στην ανατροπή του. Παράλληλα, μία τέτοια εξέλιξη θα
ενθαρρύνει αυτονομιστικές τάσεις εντός Ρωσικής Ομοσπονδίας, χωρίς να
αποκλείονται και περιπτώσεις «εισαγωγής» τζιχαντιστών όπως παλαιότερα στην Τσετσενία.
Συνεπώς και η Μόσχα από την πλευρά της προσπαθεί
βραχυπρόθεσμα να προλάβει τις εξελίξεις και να δημιουργήσει τετελεσμένα στο
Ουκρανικό. Αυτό δείχνουν και οι πρόσφατες εξελίξεις στο πεδίο των μαχών, όπου
το σφυροκόπημα των αυτονομιστών από τις δυνάμεις του Κιέβου δε φαίνεται ικανό
να εξαλείψει την αντίστασή τους πριν το κρίσιμο ορόσημο, την έλευση δηλαδή του
χειμώνα. Αντίθετα, και πέρα από το αν υπάρχει ή όχι διείσδυση Ρώσων στρατιωτών
στο ουκρανικό έδαφος, οι αυτονομιστές είχαν μία σημαντική επιτυχία, την
κατάληψη του Νοβοαζόφσκ, ανάμεσα στα ρωσικά σύνορα και την Μαριούπολη. Σε
συνδυασμό με την απειλή ενεργειακού «στραγκαλισμού» της Ουκρανίας, η Ρωσία
επιδιώκει να συντηρήσει και τα διαπραγματευτικά της χαρτιά «επί του εδάφους»
ώστε να εκβιάσει μία τελική συμφωνία που θα μετατρέπει τη γειτονική της χώρα σε
χαλαρή ομοσπονδία.
Βραχυπρόθεσμη στρατηγική κλιμάκωσης, ωστόσο, ακολουθούν
και οι ΗΠΑ με διττό στόχο:
-
αφ’ ενός να
μετατρέψουν την Ουκρανία σε «προκεχωρημένο φυλάκιο» του ΝΑΤΟ αλλά και εστία
μόνιμης έντασης που θα αποτελεί χαίνουσα πληγή στο «μαλακό υπογάστριο» της
Ρωσίας, η οποία θα κακοφορμίζει όλο και περισσότερο
-
και, αφ’ ετέρου, να εγκλωβίσουν μέσω της έντασης αυτής
όλη την ΕΕ στη λογική του αναδυόμενου νέου Ψυχρού Πολέμου ενάντια στην Μόσχα, στο
βωμό του οποίου πρέπει να θυσιαστούν ακόμη και συμφέροντα ζωτικής σημασίας για
την οικονομία πολλών ευρωπαϊκών χωρών, όπως ο
South
Stream.
Ιδιαίτερα διαφωτιστική και
«χειρουργικά» ακριβής για τις αιτίες και το γενικότερο πλαίσιο της κρίσης στην
Ουκρανία σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και τις εξελίξεις που αναμένονται στο
προσεχές μέλλον, είναι η ανάλυση του Κάσσανδρου που δημοσιεύει το energia.gr (30/08), με
τίτλο
Ουκρανία: Ο Χρόνος
Τελειώνει. Εμείς, στο παρόν σημείωμα περιοριζόμαστε σε μία «φωτογραφία της στιγμής».
Πρέπει να σημειώσουμε ότι
στην Ουκρανία, από τις διαδηλώσεις που οδήγησαν στην ανατροπή
Γιανουκόβιτς και εντεύθεν, η αγγλοσαξωνική στρατηγική μας εξέπληξε, για άλλη
μία φορά, με την προνοητικότητά της: δημιούργησε μία σοβαρότατη εστία έντασης, προκειμένου
να προλάβει την μετατροπή της υφιστάμενης γεωοικονομικής αλληλεξάρτησης
χωρών-μελών της Ε.Ε. και ιδίως της Γερμανίας - αλλά και άλλων - σε γεωπολιτική
σύμπλευση με την Μόσχα, που θα έθετε μακροπρόθεσμα εν αμφιβόλω την ενότητα του
ευρωατλαντικού χώρου. Αυτό που προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη κατάπληξη είναι πως η στρατηγική
αυτή υλοποιείται πριν καν περάσει από το μυαλό της γερμανικής ιθύνουσας τάξης η
μετατροπή της γεωοικονομικής αλληλεξάρτησης με τη Μόσχα σε γεωπολιτική συμμαχία
και συμπόρευση!
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται όχι μόνο οι
επαναλαμβανόμενες κατηγορίες περί ρωσικής στρατιωτικής «διείσδυσης» στην
Ουκρανία – κατηγορίες που πρώτα διατυπώνει η Ουάσιγκτων, με τις ανάλογες φωνές
στην Ε.Ε. να έπονται- αλλά και η
πρόσφατη δήλωση Ράσμουσεν ότι το ΝΑΤΟ δεν
θα κλείσει την πόρτα στην Ουκρανία,
αν αυτή επιθυμεί να προσχωρήσει στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Λίγη ώρα
νωρίτερα, ο Ουκρανός πρωθυπουργός Αρσένι Γιατσενιούκ δήλωνε ότι το Κίεβο
σκοπεύει να επανεκκινήσει τη διαδικασία εισδοχής. Είναι σαφές ότι η νέα
ουκρανική ηγεσία είναι πλήρως εναρμονισμένη με την αμερικανική στρατηγική ρήξης
με τη Μόσχα και δηλώνει πρόθυμη να μετατρέψει τη χώρα της σε «προκεχωρημένο
φυλάκιο» του ΝΑΤΟ παραβλέποντας το κόστος. Η αντίφαση με την ταυτόχρονη
συμμετοχή σε συνομιλίες με τους Ρώσους για το φυσικό αέριο είναι προφανής και
σύντομα θα αναδειχθεί από τις εξελίξεις, οδηγώντας, πιθανότατα, την ουκρανική
οικονομία σε … κρυοπαγήματα.
Πρόθυμους συμμάχους βρίσκει η αμερικανική στρατηγική
έντασης και εντός Ε.Ε., ιδίως χώρες με άσχημες ιστορικές μνήμες στις σχέσεις
τους με τη Μόσχα, όπως η Ρουμανία, η Πολωνία και οι τρεις βαλτικές δημοκρατίες,
αλλά και οι σκανδιναβικές χώρες. Το ότι η Σύνοδος Κορυφής του Σαββάτου ανέδειξε
τον πρωθυπουργό της Πολωνίας ως νέο πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα πρέπει
να μας προδιαθέσει μάλλον για μεγαλύτερη σύμπλευση των Βρυξελλών με την
Ουάσιγκτων.
Αντίθετα, η διαδοχή της λαίδης Άστον από την Ιταλίδα υπουργό
Εξωτερικών της Ιταλίας Φεντερίκα Μογκερίνι δεν θα πρέπει να θεωρηθεί προμήνυμα
για στροφή της ΕΕ προς θέσεις που θα λαμβάνουν πιο σοβαρά τις ρωσικές ευαισθησίες,
παρά τις παλαιότερες δηλώσεις της νέας επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας
υπέρ του
South
Stream.
Οι δυσκολίες ελιγμού είναι ακόμη πιο έκδηλες στην
περίπτωση της Γερμανίας: η Άγκελα Μέρκελ δήλωσε στις 24 Αυγούστου ότι η
Ουκρανία είναι ελεύθερη να εισέλθει στην Ευρασιατική Ένωση, ενώ η αναφορά που
έκανε στον όρο «αποκέντρωση» αποτελεί σαφή παραχώρηση προς την Μόσχα. Ωστόσο,
μετά τη Σύνοδο Κορυφής του Σαββάτου δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιβάλει
νέες κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας εάν δεν υπάρξει αλλαγή στην υφιστάμενη
κατάσταση στην Ουκρανία ή αν η κατάσταση που επικρατεί στη χώρα επιδεινωθεί.
Είναι προφανές πως οι οικονομίες της Ε.Ε. που έχουν
μεγάλη αλληλεξάρτηση με την Ρωσία προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο και να
αποφύγουν το «πικρόν ποτήριον» που τους προτείνουν επιτακτικά ΗΠΑ και «πρόθυμοι»
εντός Ευρώπης, καθώς γνωρίζουν πως η οριστική ρήξη με την Μόσχα θα έχει ως
πρώτο θύμα τις ίδιες. Για τον λόγο αυτό δείχνει ή ευήθεια ή, τουλάχιστον, κακό
χιούμορ το ότι στην ίδια Σύνοδο αποφασίστηκε η πραγματοποίηση έκτακτης νέας Συνόδου
Κορυφής για την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την απασχόληση…