Δεν χρειάζεται να έχει κάποιος
ιδιαίτερη φαντασία για να προβλέψει που μπορεί να οδηγηθούν οι τιμές του
πετρελαίου αφής στιγμής ξεσπάσει πόλεμος σε μία πετρελαιοπαραγωγική χώρα, όπως
καλή ώρα τώρα στο Ιράκ και πριν από τρία χρόνια στην Λιβύη. Να θυμίσουμε ότι
τους πρώτους μήνες του 2011, λόγω της αναταραχής στην Αίγυπτο που οδήγησε στην
πτώση του καθεστώτος Μουμπάρακ, και αμέσως μετά στη Λιβύη όπου επαναστατικές
ομάδες ξεκίνησαν ένοπλο αγώνα κατά του Καντάφι, οι τιμές για την διεθνή ποικιλία
Brent επήγαν
από την περιοχή των $90 με $95 το βαρέλι που ήσαν το Δεκέμβριο του 2010, στα
$115 το βαρέλι μέχρι τα τέλη Μαρτίου 2011. Καθώς οι εχθροπραξίες άρχισαν να
πλήττουν την παραγωγή οι τιμές τον Ιούνιο του ίδιο έτους εκτοξεύθηκαν στα
$125-127 το βαρέλι και χρειάσθηκε παρέμβαση από τον Διεθνή Οργανισμό
Ενέργειας (ΙΕΑ) με την αποδέσμευση ποσοτήτων αργού από τα στρατηγικά αποθέματα
για να επανέλθει η τιμή σε ανεκτά επίπεδα ($110-$120 το
βαρέλι).
Έκτοτε, δηλαδή μετά το Α’ εξάμηνο του
2011, οι διεθνείς τιμές μειώθηκαν μεν αλλά δεν έπαυσαν να κινούνται γύρω από τον
άξονα των $110.00 το βαρέλι για το
Brent, με ανάλογες επιπτώσεις και για τις
υπόλοιπες ποικιλίες λ.χ.
WTI,
Dubai,
Nigerian
Forcados .
Σήμερα, για μια ακόμη φορά, βιώνουμε την έντονη ανησυχία της διεθνούς αγοράς
πετρελαίου λόγω της έκρυθμης κατάστασης που επικρατεί στο βόρειο Ιράκ και
κινδυνεύει να επεκταθεί σε όλη τη χώρα, όπου η τρομοκρατική οργάνωση ‘’Ισλαμικό
Κράτος στο Ιράκ και στη Συρία’’ (
ISIS) που πρόσκειται στην Αλ Κάιντα , (
αλλά στην πράξη είναι πολύ πιο φανατική και αιμοσταγής σε βαθμό που ο αρχηγός
της κανονικής Αλ Κάιντα, ο Αιμάν Ζαγουχέρι εδώ και καιρό έχει διαχωρίσει τη
θέση του από τον Αμπού Μπάκρ αλ Βαγδάτι που είναι ο ιθύνων νους του
ISIS) σε
διάστημα ολίγων μόλις ημερών, δηλαδή από τις αρχές της περασμένης εβδομάδας
μέχρι σήμερα, έχουν καταλάβει σχεδόν όλη την περιοχή του Ιράκ βόρεια της
Βαγδάτης, με εξαίρεση το Κιρκούκ, την Αρμπίλ, και τις πέριξ πόλεις του βόρειου
Κουρδιστάν που ελέγχονται από τους Κούρδους.
(Brent)
Ιδιαίτερη εντύπωση αν και αναμενόμενη
εδώ και εβδομάδες, έκανε η κατάληψη από τον
ISIS της Μοσούλης, στις 10 Ιουνίου που με
πληθυσμό 2.0 εκατομμύρια κατοίκους είναι η δεύτερη μεγάλη πόλη του Ιράκ.
Συνεχίζοντας την προέλαση τους προς τα νοτιανατολικά μέσα από την κοιλάδα του
ποταμού Τίγρις, οι δυνάμεις των ανταρτών κατέλαβαν μέσα σε λίγα 24ώρα τη πόλη
Τικρίτ, προπύργιο των Σουνιτών και γενέτειρα του Σαντάμ Χουσείν, τις πόλεις
Σαντίγια και Τζαλάουλα τις οποίες, όπως και τη Μοσούλη εγκατέλειψαν έντρομα τα
κυβερνητικά στρατεύματα. Μέχρι χθές το απόγευμα (15/6) δυνάμεις των ανταρτών του
ISIS
αναπτύσσοντο γύρω από τη Σαμάρα, 110 χιλιόμετρα βόρεια της Βαγδάτης,
ενισχύοντας τους φόβους για μια νέα επίθεση με στόχο την κατάληψη της πόλης. Να
σημειώσουμε ότι από αρχές του έτους οι ισλαμιστές μαχητές του
ISIS ελέγχουν την πόλη Φαλούζα 70
χιλιόμετρα δυτικά της Βαγδάτης.
Άμεσος στόχος των ανταρτών είναι η κατάληψη
της Βαγδάτης όπου και αναμένεται ότι θα δοθεί η κυρίως μάχη μετά την μεγάλη
κλίμακας κινητοποίηση των Σιϊτών, μετά από έκκληση που απηύθυνε από την ιερή
πόλη Καρμπάλα ο θρησκευτικός αρχηγός τους ο Αγιατολάχ Αλί αλ Σιστάνι. Όλα αυτά
δεν οδηγούν αυτομάτως στο συμπέρασμα ότι το
ISIS θα καταλάβει την Βαγδάτη αμαχητί
όπως ακριβώς συνέβη στη Μοσούλη ή ότι θα σταθεροποιήσει τις πέριξ της πόλης
κατακτήσεις του. Σε αντίθεση με την Μοσούλη η ιρακινή πρωτεύουσα έχει έντονη
παρουσία του σιιτικού στοιχείου και πολύ πιο αξιόπιστες ένοπλες δυνάμεις. Ακόμη
υπάρχουν καλά οργανωμένες σιιτικές πολιτοφυλακές με τον κληρικό Μοκτάνα αλ
Σάαντρ, άλλοτε ηγέτη του Στρατού Μαχντί, να καλεί για την δημιουργία ομάδων
υπεράσπισης θρησκευτικών τεμένων, ενώ οι ΗΠΑ έχουν αρχίσει την κινητοποίηση
ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων στο Περσικό Κόλπο, με την προοπτική
αεροπορικών επιδρομών κατά στόχων ανταρτών, σε μια προσπάθεια να ενισχύσουν το
καθεστώς του πρωθυπουργού του Ιράκ Νουρί αλ Μάλικι .
Απώτερος στόχος των ισλαμιστών του
ISIS αποτελεί
η επανίδρυση του Χαλιφάτου και η παγκόσμιος κυριαρχία του. Σύμφωνα με καλά
πληροφορημένους παρατηρητές, το πρώτο ουσιαστικό βήμα έγινε με τον έλεγχο των
ανατολικών επαρχιών της Συρίας με επίκεντρο την πόλη Ράκκα (
Raqqa) και την πετρελαιοπαραγωγική
περιοχή Ντείρ εζ Ζορ (
Deir
ez
Zor) και τώρα
το βόρειο Ιράκ με κέντρο βάρους την Μοσούλη. Η συνένωση και έλεγχος της
ευρύτερης αυτής περιοχής, σύμφωνα με τον
ISIS , αποτελεί το κλειδί για την
εγκαθίδρυση του Ισλαμικού
Kράτους στο Ιράκ και το Λεβάντι. Ένα
κράτος που θα διοικείται με την αυστηρή επιβολή της Σαρία και άρα θα αποτελέσει
πρότυπο για την Ισλαμική διακυβέρνηση που διακηρύσσει . Η εμπέδωση και οργάνωση
του νέου ισλαμικού αυτού κράτους αποτελεί πρωταρχικό στόχο του
ISIS παράλληλα με τον ένοπλο αγώνα για
την κατάληψη του πλούσιου σε πετρέλαια νοτίου Ιράκ και αργότερα του Κουβέιτ
και της υπόλοιπης Αραβικής χερσονήσου, συμπεριλαμβανομένης και της Σαουδικής
Αραβίας.
Η ραγδαία επέκταση των ακραίων
ισλαμιστών του
ISIS και η
φανερή πλέον απειλή για την κατάκτηση και έλεγχο πετρελαιοπαραγωγικών περιοχών
στο Κουρδιστάν και στο Νότιο Ιράκ, πέριξ της Βασόρα, ήτο ο βασικός λόγος για
την εκτόξευση των τιμών του αργού την περασμένη εβδομάδα. Έτσι από τα $110 το
βαρέλι που έκλεισε στις 9/6 η ποικιλία
Brent στο
ICE στο Λονδίνο για παραδόσεις Ιουλίου
αυτή εφτασε στα $114.64 ενδοσυνεδριακά την Παρασκευή (13/6) για να κλείσει
αργότερα στα $113.50 το βαρέλι. Παρόμοια ήτο η συμπεριφορά του
WTI στο
NYMEX της Ν. Υόρκης όπου από $104.41 στις
9/6 αυτό έφθασε τα $106.91 την Παρασκευή το βράδυ. Αυτό που φοβούνται πλέον οι
παίκτες της αγοράς πετρελαίου, είτε πρόκειται για βασικούς αγοραστές όπως τα
διυλιστήρια, για
traders ή και
για κερδοσκόπους (
speculators)
των χάρτινων βαρελιών, είναι ότι μια ενδεχόμενη κάθοδος των Ισλαμιστών στο νότιο
Ιρακ θα εσήμανε μία νέα σοβαρή διατάραξη στην ομαλή τροφοδοσία πετρελαίου,
στερώντας την παγκόσμια αγορά από τις απαραίτητες ποσότητες. Και αυτό σε μια
περίοδο όπου η παραγωγή των χωρών μελών του καρτέλ του
OPEC ευρίσκεται υπό αυξημένη πίεση με την
παραγωγή στην Λιβύη να έχει σχεδόν μηδενιστεί (αφαιρώντας 1.6 εκατ. βαρέλια την
ημέρα) με αυτή του Ιράν λόγω των κυρώσεων να είναι ελλειμματική ως προς τις
εξαγωγές κατά 1.0 εκατ. βαρέλια την ημέρα και με αυτή στη Νιγηρία να κινείται
στα όρια της ..
Με το Ιράκ ήδη να συνεισφέρει 3.29
εκατ. βαρέλια την ημέρα, και με στόχο να φτάσει τα 4.0 εκατ. βαρέλια μέχρι τα
τέλη του 2014, το ενδεχόμενο ν’ αφαιρεθεί αίφνης μια τέτοια ποσότητα από την
διεθνή αγορά αυξάνει τη νευρικότητα και τις ανοδικές πιέσεις στις τιμές. Αυτές
δε ενισχύονται ακόμα περισσότερο μετά την πρόσφατη διαπίστωση του ΙΕΑ ότι η
παγκόσμια ζήτηση αργού και προϊόντων εμφανίζεται αυξημένη, σε σύγκριση με
εκτιμήσεις στις αρχές του έτους, στα +1.3 εκατ. βαρέλια την ημέρα σε σύγκριση με
το 2013, έτσι που η συνολική ζήτηση για εφέτος να διαμορφωθεί στα 92.8 εκατ.
βαρέλια ( σε σύγκριση με 91.4 εκατ. βαρέλια το 2013). Με τον
OPEC να δηλώνει ότι θα διατηρήσει
αμετάβλητο το επίπεδο παραγωγής του στα 30 εκατ. βαρέλια ημερησίως, είναι
ξεκάθαρο ότι το έλλειμμα στην διεθνή αγορά θα πρέπει να καλυφθεί από τους εκτός
OPEC
παραγωγούς.
Με εξαίρεση τις ΗΠΑ-Καναδά, όπου παρατηρείται αυξημένη παραγωγή τα τελευταία χρόνια, η
οποία όμως πηγαίνει για την κάλυψη αποκλειστικά εγχώριων αναγκών (παρ΄όλ΄αυτ'α, η αυξημένη αυτή παραγωγή ευθύνεται για το γεγονός ότι οι τιμές του αργού κρατήθηκαν λίγο-πολύ σταθερεές τα τελευταία χρόνια), κάτι τέτοιο
δεν προβλέπεται εξού και ο έντονος προβληματισμός που φαίνεται να κυριαρχεί
στην αγορά. Όπως παρατηρούν έγκυροι αναλυτές εάν μέσα στις επόμενες ημέρες
αποδειχθεί ότι η παγκόσμια αγορά, λόγω Ιράκ αλλά και προβλημάτων τροφοδοσίας σε
άλλες περιοχές, μοιραία θα οδηγηθούμε , για μια ακόμη φορά σε κατάσταση
ανισορροπίας , ο δε προβληματισμός πολύ γρήγορα θα μετατραπεί σε πανικό με ότι
αυτό μπορεί να σημαίνει για τις τιμές που θα οδηγηθούν πλέον σε νέα
στρατοσφαιρικά επίπεδα . Μια όχι τόσο απίθανη προοπτική αφού η διευρυμένη πλέον
κρίση στη Μέση Ανατολή, με επίκεντρο τον άξονα Ιράκ- Συρίας και την ανακήρυξη
ενός πρωίμου Χαλιφάτου, δείχνει ότι έχουμε εισέλθει για τα καλά σε φάση μιας
ευρύτερης αποσταθεροποίησης της περιοχής με έντονα χαρακτηριστικά μιας
κατάστασης ντόμινο.