Μόδα που θα περάσει ή διέξοδος από την οικονομική κρίση; Τα startups (ή νεοφυείς επιχειρήσεις επί το ελληνικότερον), ήτοι νέες, καινοτόμες και εξωστρεφείς επιχειρήσεις, βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τους τελευταίους μήνες όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, κατά την πρόσφατη επίσκεψη της στην Αθήνα, ζήτησε να συναντηθεί με τους εκπροσώπους είκοσι ελληνικών startups, συζητώντας μαζί τους διάφορα θέματα για την επιχειρηματικότητα. Είχε προηγηθεί τον περασμένο Ιανουάριο η ομιλία της αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Νέλι Κρουζ, στην πρεσβεία της Ολλανδίας στην Αθήνα με θέμα τα startups.
Η τελευταία, όντας και επίτροπος με αρμοδιότητα για την Ψηφιακή Ατζέντα, δεν σταματά σε κάθε ομιλία της, ακόμη και αν αυτή αφορά θέματα τα οποία δεν είναι και τόσο σχετικά όπως, για παράδειγμα, το μέλλον του Internet, να κάνει αναφορά στα startups και τνο ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν στην ανάπτυξη και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας. Και το ίδιο μοτίβο ακολουθούν αρκετοί Ευρωπαίοι πολιτικοί, ενώ γενικότερα σε χώρες όπως η Ολλανδία, η Γερμανία αλλά και η Βρετανία τα startups βρίσκονται διαρκώς στο επίκεντρο της δημοσιότητας.
Βέβαια, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ένας λόγος που προωθούνται τα startups είναι και στο πλαίσιο της προσπάθειας η Ευρώπη να γίνει και πάλι τεχνολογικά πρωτοπόρος. Μόνο που μέχρι τώρα το μόνο startup των τελευταίων ετών που έχει εξελιχθεί σε παγκόσμιο «παίκτη» και άλλαξε τα δεδομένα είναι το σουηδικό Spotify, που κινείται στον χώρο της διανομής μουσικής μέσω Διαδικτύου.
Χρηματοδοτήσεις
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμεύσει ένα κονδύλι ύψους 100 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση startups, ενώ παράλληλα ετοιμάζεται ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο στο πλαίσιο του προγράμματος Horizon 2020 (σ.σ. αφορά τον τομέα της έρευνα), που θα επικεντρωθεί στη χρηματοδότηση μικρών επιχειρήσεων, οι περισσότερες από τις οποίες είναι απλώς ένα επίπεδο «υψηλότερα» από τα startups.
Ταυτόχρονα, μέσω του προγράμματος Jeremie, μόνο στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 70 εκατ. ευρώ για τη χρηματόδοτηση startups, τα οποία κινούνται στον χώρο των ψηφιακών τεχνολογιών. Επιπλέον, στο νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα στήριξης το ποσοστό που θα δοθεί για την ανάπτυξη νέων επιχειρήσεων αναμένεται να ανέλθει στο 8% από 4% που είναι σήμερα, όπως δηλώνει διαρκώς ο υπουργός Ανάπτυξης, Κ. Χατζηδάκης.
Τεχνολογία και όχι μόνο
Για τους περισσότερους Ευρωπαίους πολίτες, η έννοια του startup έχει συνδεθεί με εταιρείες που κινούνται στον χώρο των ψηφιακών τεχνολογιών και ιδίως στον τομέα που αφορά προϊόντα και υπηρεσίες προς καταναλωτές. Πρόκειται για μία λανθασμένη εντύπωση. Ένα startup δεν είναι απαραίτητο να ασχολείται με τις ψηφιακές τεχνολογίες. Αυτό που χρειάζεται είναι η ομάδα που το δημιούργησε να έχει μία καινοτόμα ιδέα που να αλλάξει τα δεδομένα και το επιχειρηματικό μοντέλο σε έναν κλάδο. Αυτά είναι τα startups που και προσελκύουν επενδυτές και έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν και να εξελιχθούν σε μεγάλους «παίκτες».
Σημειωτέον πως ουσιαστικά όλοι οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν κάποτε ένα startup που είτε δημιούργησε μία νέα αγορά ,είτε άλλαξε τα δεδομένα σε μία υπάρχουσα. Απλώς, τότε δεν χρησιμοποιείτο αυτός ο όρος.
Οι μύθοι
Η εικόνα που έχει δημιουργηθεί αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι ότι η δημιουργία ενός startup είναι ο σίγουρος δρόμος προς την επιτυχία. Κάτι που αποτελεί επίσης λάθος. Οι διεθνείς στατιστικές αναφέρουν ότι στα 1.000 startups που δημιουργούνται μόλις έξι καταφέρνουν να σημειώσουν επιτυχία και να κάνουν πλούσιους τους δημιουργούς τους. Και περίπου 40-50 είναι εκείνα που εξελίσσονται σε «κανονικές» επιχειρήσεις που επιβιώνουν. Αν αναλογιστεί κανείς ότι στην Ελλάδα το 2013, σύμφωνα με μελέτη της Endeavor, δημιουργήθηκαν 144 startups, αριθμός σχεδόν δεκαπλάσιος σε σχέση με τα μόλις 16 του 2010. Είναι προφανές ότι ελάχιστα από αυτά θα επιβιώσουν. Κάτι που ήδη το βλέπουμε.
Ακόμη κάτι που δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητό είναι πότε ένα startup μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιτυχημένο. Αυτό θα συμβεί μόνο στην περίπτωση που κλείσει ένας επενδυτικός κύκλος είτε με την πώληση της εταιρείας σε έναν μεγάλο «παίκτη» του κλάδου είτε με την είσοδο του σε κάποιο χρηματιστήριο. Παρά την προβολή που υπάρχει για αρκετά ελληνικά startups, τα οποία έχουν όλα τα εχέγγυα να πετύχουν, οι περιπτώσεις που έχει κλείσει αυτός ο κύκλος είναι ελάχιστες, με πιο γνωστή αυτή της Bugsense που πουλήθηκε στην αμερικανική Splunk, έναντι μη ανακοινωμένου ποσού, το οποίο, όμως, εκτιμάται ότι ανήλθε σε αρκετά εκατομμύρια ευρώ.
Επιπλέον, στην Ελλάδα, τους τελευταίους μήνες, υπάρχει η αίσθηση ότι έχει ήδη δημιουργηθεί ένα οικοσύστημα για την προώθηση των startups. Η πραγματικότητα είναι, βέβαια, ότι απέχουμε ακόμη αρκετά από αυτό το σημείο και γι' αυτό σε πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη της Κομισιόν για τους κόμβους (hub) καινοτομίας στην Ευρώπη δεν υπάρχει μέσα στη λίστα των 34 πόλεων η Αθήνα.
Η μόνη εξέλιξη είναι αυτή τη στιγμή ότι διοργανώνονται πολυάριθμες εκδηλώσεις και δημιουργούνται οργανισμοί υποστήριξης και είναι μάλλον εντυπωσιακό το γεγονός ότι, όπως επισημαίνει η Endeavor, υπάρχει σχεδόν μία πρωτοβουλία ανά τρία startups! Αναλογία που μοιάζει υπερβολική σε κάθε περίπτωση.
Εξοδος
Μία ακόμη αίσθηση που υπάρχει είναι ότι ένα startup θα πρέπει να φύγει από την Ελλάδα προκειμένου να εξελιχθεί. Οι υποστηρικτές αυτής της άποψης έχουν αρκετά επιχειρήματα, τα κυριότερα εκ των οποίων είναι το θεσμικό πλαίσιο που δεν έχει ακόμη προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και το γεγονός ότι δεν υπάρχει χρηματοδότηση για μεγάλα projects.
Πάντως, αυτό που πιστεύουν αρκετοί νέοι επιχειρηματίες ότι μόνο στη Σίλικον Βάλεϊ στη βόρεια Καλιφόρνια θα μπορέσουν να βρουν τις υποδομές εκείνες που θα τους επιτρέψουν να αναπτυχθούν, είναι ένα θέμα για το οποίο υπάρχει έντονος αντίλογος, δεδομένου ότι στην Ευρώπη έχουν αρχίσει να δημιουργούνται αντίστοιχες υποδομές σε πόλεις όπως το Λονδίνο, το Άμστερνταμ και το Βερολίνο.
(από την εφημερίδα "Ημερησία")