Τους τελευταίους μήνες όλο και
πυκνώνουν οι αναφορές στα εγχώρια και διεθνή Μέσα γύρω από την Τουρκία και τον
διαμετακομιστικό της ρόλο για την μεταφορά του φυσικού αερίου, που θα προέλθει
από τα Ισραηλινά και Κυπριακά κοιτάσματα, προς την Ευρώπη.
Σύμφωνα με το
σκεπτικό αυτών που προωθούν τη λύση Τουρκίας, η διέλευση ενός αγωγού μέσα από
τα εδάφη της, που θα μεταφέρει το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου προς την
Ευρώπη, αποτελεί την πλέον συμφέρουσα λύση σε γεωγραφικό, πολιτικό και
οικονομικό επίπεδο. Το μόνο που χρειάζεται, παρατηρούν με νόημα οι θιασώτες
της Τουρκικής λύσης, είναι ένας υποθαλάσσιος αγωγός ο οποίος θα ξεκινάει από
το τεράστιο Ισραηλινό κοίτασμα
Leviathan, ο οποίος
διερχόμενος μέσω της Κυπριακής ΑΟΖ (γι’ αυτό θα χρειασθεί και η συναίνεση της
Κυπριακής Δημοκρατίας) θα φθάνει στη νότια Τουρκία, πλησίον της πόλης
Karatas , και από εκεί μέσω του υπάρχοντος συστήματος αγωγών
θα διοχετεύεται στην Ευρώπη μέσω Ελλάδος και Βουλγαρίας. Στον δε αγωγό αυτό θα
μπορεί να διοχετεύεται και Κυπριακό αέριο προσφέροντας έτσι μια λύση για την
εξαγωγή του, βάσει των προβλεπόμενων στο ανώτερο σχέδιο. Σύμφωνα δε
με τους υποστηρικτές της ανωτέρω λύσης η επιλογή αυτή είναι οικονομικά η πλέον
συμφέρουσα αλλά και χρονικά η πλέον γρήγορη στην υλοποίηση της.
Και ναι μεν η κατασκευή ενός
υποθαλασσίου αγωγού από την περιοχή των Ισραηλινών κοιτασμάτων (100 μίλια
ανοιχτά της Ισραηλινής ακτογραμμής) είναι τεχνικά απόλυτα εφικτή και
μικρότερου κόστους σε σύγκριση με τη μεταφορά του με αντίστοιχο αγωγό που θα
διέρχεται μέσω Ελλάδος, όμως η διοχέτευση του αερίου μέσω της Τουρκικής
ενδοχώρας είναι λίαν προβληματική και οικονομικά ασύμφορη. Και αυτό διότι το
σημερινό δίκτυο της ΒΟΤΑ
S είναι κορεσμένο και ανεπαρκές
για ν’ αντιμετωπίσει
inflows της τάξης των 15.0-20.0
δισεκ. κυβ. και άνω, που αναμένεται να προέλθουν από τα κοιτάσματα της Ανατολικής
Μεσογείου και άρα θα χρειασθεί ένας ξεχωριστός αγωγός ειδικά κατασκευασμένος για
να μεταφέρει αυτό το αέριο, (δηλ. ένα
dedicated
pipeline) στα πρότυπα του αγωγού
ΤΑΝΑΡ που θα διασχίζει οριζόντια την Τουρκία και θα μεταφέρει Αζέρικο αέριο στην
Ευρώπη μέσω του ΤΑΡ. Ομιλούμε για μια επένδυση της τάξης των $15.0 δισεκ.
κατ’ ελάχιστο ενώ η μεταφορά του αερίου αυτού μέσω Ελλάδος και Βουλγαρίας θα
απαιτήσει ένα νέο σύστημα αγωγών, το οποίο σημαίνει πρόσθετο κόστος της τάξεως
των $10.0 δισεκ. Δηλαδή πρόκειται για συνολικές επενδύσεις της τάξης των $ 25.0
δισεκ. ώστε το Ισραηλινό και Κυπριακό αέριο να μπορεί να μεταφέρεται μέσω
Τουρκίας στις Ευρωπαϊκές αγορές.
Εύλογα λοιπόν τίθεται το ερώτημα
εάν συμφέρει μία τόσο ακριβή λύση και ποιος θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει το
εκτενές πλέγμα νέων αγωγών που προϋποθέτει η μεταφορά φ. αερίου μέσω Τουρκίας. Είναι προφανές ότι η μεταφορά μέσω Τουρκίας του αερίου που θα προέλθει από την
εκμετάλλευση των Ισραηλινών και Κυπριακών κοιτασμάτων δεν αποτελεί μία
οικονομικά εφικτή λύση και άρα δεν συγκαταλέγεται στα
options που εξετάζουν ήδη οι εταιρείες που έχουν αναλάβει την
αξιοποίηση των κοιτασμάτων στη περιοχή μετά από συμφωνίες που έχουν υπογράψει
με τις κυβερνήσεις Ισραήλ και Κύπρου. Αντιθέτως αυτό που εξετάζεται ως μία
απόλυτα ρεαλιστική εναλλακτική λύση είναι η διοχέτευση μέρους των ποσοτήτων που
θα παράγονται, μετά από το 2020, μέσω υποθαλασσίου αγωγού προς την Τουρκία για
κάλυψη ενός μικρού μέρους των εγχώριων αναγκών της. Αυτό όμως αφορά πολύ
μικρότερες ποσότητες της τάξης των 5.0-8.0 δισεκ. κυβ. μέτρων το πολύ, δεδομένου
ότι η Τουρκία το 2020 εκτιμάται ότι θα καταναλώνει περί τα 55.0 δισεκ. κυβ. μέτρα τον χρόνο. Συμπερασματικά, η Τουρκία μπορεί και να πρέπει να παίξει έναν
εποικοδομητικό ρόλο στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φ. αερίου της Ανατολικής
Μεσογείου όντας
de
facto ο μεγαλύτερος ενεργειακός παίκτης της περιοχής. Όμως
στην προκειμένη περίπτωση ο ρόλος αυτός, λόγω των ανωτέρω αρνητικών
τεχνικό-οικονομικών δεδομένων, περιορίζεται σ’ αυτόν του πελάτη-αγοραστή ενός
μικρού μέρους του αερίου που θα προέλθει από την περιοχή της Ανατολικής
Μεσογείου.
Σε ότι αφορά δε την εξαγωγή των
σημαντικών ποσοτήτων αερίου που θα αρχίσουν να παράγονται στην περιοχή μετά το
2018 ο σχεδιασμός των εμπλεκόμενων εταιρειών προβλέπει τα εξής κατά σειρά
προτεραιότητας :
(1) Δημιουργία σταθμού
υγροποίησης στο Κύπρο, στη θέση Βασιλικού που θα συμπεριλαμβάνει τρείς μονάδες
υγροποίησης (
LNG
trains) παραγωγικής δυναμικότητος 5 Μ
tpa το χρόνο η κάθε μία με συνολικό κόστος $10.0 δισεκ. με
χρονικό ορίζοντα κατασκευής-λειτουργίας το 2016-2020.Ο σταθμός αυτός θα
λειτουργεί με Κυπριακό και Ισραηλινό αέριο, βάσει λεπτομερούς πρότασης που έχει
υποβάλει η Αμερικανική Εταιρεία
Noble που θα είναι ο
operator των κοιτασμάτων Αφροδίτη και
Leviathan.
(2) Διοχέτευση περιορισμένων
ποσοτήτων Ισραηλινού και Κυπριακού αερίου μέσω υποθαλάσσιου αγωγού μήκους 200χλμ
στους υπολειτουργούντες σταθμούς υγροποίησης στην
Damietta και
Ikdou στην
Αίγυπτο.
(3) Εξετάζεται ως εναλλακτική
λύση της δημιουργίας υποσταθμού υγροποιημένου αερίου στο Βασιλικό η κατασκευή
υποθαλάσσιου αγωγού προς την Ελλάδα και, μέσω αυτού προς Ιταλία, συνολικού μήκους
1.200χλμ. και κόστους 5.5 δισεκ. Ευρώ.
(4) Εξετάζεται η δυνατότητα
διοχέτευσης περιορισμένων ποσοτήτων αερίου προς Τουρκία για κάλυψη μέρους των
εγχώριων αναγκών της.