Το φάντασμα της ΑΟΖ συνεχίζει να καταδιώκει την
Τουρκία. Είναι γνωστό σε όλους ότι η Τουρκία θεωρεί την έννοια της ΑΟΖ
τον μεγαλύτερο εχθρό της στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Αγκυρα θεωρεί πως
τώρα παρουσιάζεται μια μεγάλη ευκαιρία για να δημιουργήσει τετελεσμένα
στην ΑΟΖ της Κύπρου και είναι διατεθειμένη να χοντρύνει το παιχνίδι.
Καθώς περιφρονεί τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), δεν
έχει καμία σχέση με τη νότια πλευρά του νησιού. Υποστηρίζει ότι έχει
θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο και ο μόνος τρόπος να το ισχυριστεί αυτό
είναι να επιμένει ότι η Ελλάδα δεν έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο. Το
οικόπεδο 4 της κυπριακής ΑΟΖ, όμως, δείχνει καθαρά ότι η Κύπρος έχει
θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα και επομένως η Τουρκία δεν διαθέτει
θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο.
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι μόνο ο Τάσσος Παπαδόπουλος σήκωσε το
ανάστημά του δηλώνοντας ουσιαστικά «εμείς ομιλούμε για ΑΟΖ και τίποτε
άλλο», χωρίς ο Ερντογάν να αντιληφθεί τη σημασία της ιδιοφυούς κίνησης
της Κύπρου το 2004. Εχει επίσης μεγάλη αξία το γεγονός ότι όλα τα κράτη
του κόσμου, εκτός της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Ρωσίας
και της Κίνας, έχουν αναγνωρίσει την ΑΟΖ της Κύπρου. Μέχρι σήμερα, 138
χώρες έχουν ανακηρύξει ΑΟΖ 200 ν.μ. μιλίων ή έχουν δημιουργήσει μια
Αποκλειστική Αλιευτική Ζώνη (ΑΑΖ) 200 ν.μ. Μόνο δύο κράτη παραβιάζουν
την ΑΟΖ άλλων κρατών: η Κίνα και η Τουρκία!
Η Κύπρος αντιμετωπίζει ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα, διότι όταν ένα
κράτος οριοθετεί την ΑΟΖ του, πρέπει να προβλέπει και τις παρενέργειες
που μπορεί να προκληθούν και να είναι έτοιμο να την υπερασπιστεί με όλα
τα νόμιμα μέσα. Η κυπριακή κυβέρνηση, αντίθετα, ανακοίνωσε πρόσφατα με
στόμφο ότι ετοιμάζεται να προχωρήσει σε μονομερή οριοθέτηση της ΑΟΖ της
με τους βόρειους γείτονές της, που δεν είναι άλλοι από την Τουρκία και
την Ελλάδα. Μάλιστα, διαφήμισε ότι θα στείλει τις γεωγραφικές
συντεταγμένες στην έδρα του ΟΗΕ, χωρίς αυτές να φθάσουν ποτέ στον
προορισμό τους. Επρεπε, επομένως, να είχε ήδη μεριμνήσει για ένα τέτοιο
σενάριο και να έχει εξασφαλίσει συμμάχους.
Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να απαιτήσει από τις ΗΠΑ να κόψουν τον
«πολεμικό χορό» του Ερντογάν στη Μεσόγειο. Το Ισραήλ και η Ε.Ε.
αποτελούν αυτή τη στιγμή την άλλη εναλλακτική λύση στήριξης της Κύπρου.
Από την πλευρά της, η Ε.Ε. όχι μόνο υπέγραψε την UNCLOS του 1982, αλλά
και την επικύρωσε την 1η Ιανουαρίου 1998, γεγονός που ενίσχυσε την
αρμοδιότητά της σε όλους τους τομείς στους οποίους το Μέρος V της
Σύμβασης παρέχει δικαιώματα και υποχρεώσεις στα παράκτια κράτη. Ετσι,
σήμερα η κυπριακή ΑΟΖ είναι στην ουσία, επίσης, ΑΟΖ της Ε.Ε. Είναι,
επομένως, υποχρέωση της Ε.Ε. να υπερασπιστεί σήμερα την ΑΟΖ ενός
κράτους-μέλους της. Ηδη, διά του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
Ντόναλντ Τουσκ, προειδοποίησε την Τουρκία τη 12η Φεβρουαρίου να
«αποφύγει τις απειλές ή τις δράσεις εναντίον οιουδήποτε μέλους της Ε.Ε.
και αντ’ αυτού να δεσμευθεί για σχέσεις καλής γειτονίας, την ειρηνική
διευθέτηση των διαφορών και τον σεβασμό στην εδαφική κυριαρχία».
Τώρα, όμως, η Κύπρος δικαιούται να ζητήσει την παρέμβαση του
Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για κατάφωρη παραβίαση της Σύμβασης του
Δίκαιου της Θάλασσας και της διεθνούς ασφάλειας και ειρήνης. Η γνώμη
μου, όμως, είναι ότι μια τέτοια προληπτική κίνηση είναι αναγκαστική στη
σημερινή συγκυρία, αφού ο Ερντογάν αποφάσισε ότι επιθυμεί μια ταυτόχρονη
κρίση όχι μόνο στην ΑΟΖ της Κύπρου αλλά και με την Ελλάδα στο Αιγαίο.
* Ο κ. Θεόδωρος Καρυώτης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 24/02/2018)