Στους διπλωματικούς κύκλους, το Κυπριακό χαρακτηρίζεται και
«νεκροταφείο διπλωματών». Το θυμήθηκε τη Δευτέρα η πρώην διπλωμάτης των
ΗΠΑ και νυν ερευνήτρια στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου
Χάρβαρντ Αμάντα Σλόουτ. Η επανένωση της νήσου έχει αποδειχθεί πολύ
δύσκολη ακόμη και για τους ικανότερους και πιο αποφασισμένους διπλωμάτες
και πολιτικούς. Η κ. Σλόουτ είναι πολύ νέα για να χρεωθεί την αποτυχία ή
να χάσει την αισιοδοξία της, αλλά από τη νέα θέση της εκτιμά ότι η
συγκυρία δύσκολα θα ξαναγίνει όσο καλή ήταν κατά τις τελευταίες
διαπραγματεύσεις. Οπως είπε σε ομιλία της στο πανεπιστήμιο, οι ηγέτες
των δύο κοινοτήτων είχαν μια καλή προσωπική σχέση και ειλικρινή βούληση
να φτάσουν σε συμφωνία. Παράλληλα, είχαν την υποστήριξη των ΗΠΑ με την
ενεργό εμπλοκή του υπουργού Εξωτερικών Τζον Κέρι και του αντιπροέδρου
Τζο Μπάιντεν, ο οποίος είχε ιδιαίτερη επιρροή, ενώ βοηθούσε η στενή του
σχέση με τους Ελληνοαμερικανούς. Επιπλέον, εκτίμησε ότι η αστάθεια στην
περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου είχε δώσει ακόμη ένα κίνητρο
σταθεροποίησης της Κύπρου, ενώ τα ενεργειακά κοιτάσματα είχαν
δημιουργήσει την ελπίδα ότι θα οδηγούσαν σε ευρεία κατανομή του οφέλους,
με τη δημιουργία «αγωγών της ειρήνης» που θα περιλάμβαναν και την
Τουρκία.
Αυτά όμως ανήκουν στο παρελθόν. Οπως εκτίμησε, η προεκλογική περίοδος
στην Κύπρο έπληξε την εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο ηγετών, που έπρεπε να
απαντήσουν στις επιθέσεις των πολιτικών τους αντιπάλων. Και όπως
παραδέχθηκε, οι αμερικανικές προσδοκίες περί ενεργειακής συνεργασίας
διαψεύσθηκαν καθώς η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων τελικά προκάλεσε
επιπλέον εμπόδια στη διαπραγμάτευση.
Επειδή όμως είναι η δουλειά των διπλωματών να είναι αισιόδοξοι, η κ.
Σλόουτ τόνισε ότι τα αποτελέσματα των εκλογών στην Κύπρο πήγαν «όσο καλά
θα μπορούσαν να πάνε για την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων». Αφησε
δε να φανεί μια ελπίδα ότι, στη δεύτερη και τελευταία του θητεία, ο
πρόεδρος Αναστασιάδης θα θελήσει ίσως να υπερβεί το πολιτικό κόστος ώστε
να φτάσει σε συμφωνία.
Την ίδια ώρα, η Τουρκία ακολουθεί άλλον δρόμο, καθώς ενόψει των
εκλογών του 2019 ο πρόεδρος Ερντογάν τροφοδοτεί την εθνικιστική του
βάση, ενώ οι σχέσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε., ιδιαίτερα με τη Γερμανία,
έχουν επιδεινωθεί δραματικά, και μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του
2016 έχει διαρραγεί η εμπιστοσύνη και στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Ο
γενικός πρόξενος της Ελλάδας στη Βοστώνη Στράτος Ευθυμίου, που είχε
συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις του καλοκαιριού, μετέφερε την εμπειρία
του ότι αυτές κατέρρευσαν διότι η Τουρκία ήθελε να διατηρήσει
«δικαιώματα παρέμβασης» στη νήσο. Απέρριψε δε αναφορά της κ. Σλόατ ότι η
ελληνοκυπριακή πλευρά επέμενε σε «μηδέν εγγυήσεις και μηδέν
στρατεύματα», τονίζοντας ότι μαζί με την Ελλάδα είχε παρουσιάσει
ολοκληρωμένο πλαίσιο εφαρμογής της λύσης και πρότεινε υιοθέτηση σαφούς
χρονοδιαγράμματος αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων. Και ο Τούρκος
καθηγητής του Πανεπιστημίου Σαμπαντζί Ερσίν Καλαϊτζίογλου εκτίμησε ότι
σε αυτή τη φάση δεν υπάρχει τίποτε που να μπορεί να δώσει κανείς στην
Τουρκία για να υποστηρίξει μια λύση και ότι το καλύτερο στο οποίο μπορεί
να ελπίζει η αμερικανική διπλωματία είναι να περιορίσει και να
αποτρέψει νέες κρίσεις στην περιοχή. Σε μια τέτοια περίπτωση προκύπτουν
κρίσιμα ερωτήματα για την επόμενη μέρα, τα οποία έθεσε η πρώην
διπλωμάτης: Χωρίς συμφωνία, είναι το στατους κβο διατηρήσιμο; Και αν
όχι, ποια είναι η εναλλακτική και ποια νέα προβλήματα θα δημιουργήσει
αυτή;
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")