Ενα από τα αρχαιότερα κείμενα νόμων, ο Κώδικας του βασιλιά
της Βαβυλώνας Χαμουραμπί, προέβλεπε απάνθρωπες κυρώσεις για όσους διαπράττουν
αδικήματα. Ανάμεσα όμως σε πολλά άλλα διευκόλυνε την εμπέδωση εμπιστοσύνης
μεταξύ των συναλλασσομένων. «Αν ένας εμπορευόμενος εμπιστευτεί χρήματα
(παραγγέλλοντας αγαθά) σε μεσίτη κι αυτός υποστεί ζημιές (σε όποιον τόπο
πηγαίνει) πρέπει να επιστρέψει στο ακέραιο το κεφάλαιο που είχε πάρει».
Η εμπιστοσύνη είναι η αναγκαία προϋπόθεση για συναλλαγές,
παραδοχή την οποία υιοθετούσε και ο Χαμουραμπί, που υπερηφανευόταν στην
εισαγωγή των νόμων του ότι «θα φέρουν ευημερία για πάντα, στον λαό».
Το έλλειμμα εμπιστοσύνης φαίνεται να είναι ο κύριος
περιοριστικός παράγοντας για την ελληνική οικονομία σήμερα. Αυτό το έλλειμμα
απομακρύνει την ανάπτυξη. Η επιβολή των capital controls έπληξε την εμπιστοσύνη
επιχειρήσεων και απλών καταναλωτών στο τραπεζικό σύστημα και στην οικονομία.
Εσπασε ένας κρίκος στην αλυσίδα εμπιστοσύνης. Οι επιπτώσεις θα μας ακολουθούν
για μεγάλο διάστημα.
Ερευνα που πραγματοποίησε η Τράπεζα της Ελλάδος, το διάστημα
Ιουλίου - Σεπτεμβρίου 2017, σχετικά με τα capital controls, κατέληξε σε
χαρακτηριστικά ευρήματα.
Ακόμα και η κατάργηση των περιορισμών δεν αρκεί για την
επιστροφή στην κανονικότητα. Αν αρθούν οι περιορισμοί στην ανάληψη μετρητών και
στη μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό, το 38% των ερωτηθέντων από το ευρύ κοινό
εκτιμά ότι θα υπάρξει φυγή μεγάλου μέρους των καταθέσεων από τις ελληνικές
τράπεζες. Βέβαια, το 79% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν θα προχωρούσαν σε
αντίστοιχη ενέργεια, δηλαδή ότι δεν σκοπεύουν να κάνουν οι ίδιοι κάτι τέτοιο,
αλλά πιστεύουν ότι θα κάνουν οι άλλοι. Και στην κατηγορία των εύπορων πολιτών,
τα πράγματα είναι παρόμοια. Το 46% αναμένει σημαντική φυγή καταθέσεων από τις
ελληνικές τράπεζες παρότι οι ίδιοι δεν θα έκαναν κάτι τέτοιο.
Αυτός είναι ο φαύλος κύκλος που εμποδίζει την ανάκαμψη της
οικονομίας και συχνά προκαλεί κρίσεις. Εύποροι και λιγότερο εύποροι προσπαθούν
να προστατευθούν από ό,τι πιστεύουν ότι θα κάνουν οι άλλοι.
Αλλωστε η άρση των περιορισμών εκτιμούν πως θα γίνει μετά
δύο χρόνια τουλάχιστον και ότι οι επιχειρήσεις θα συνέχιζαν και μετά να κρατούν
στο εξωτερικό μέρος των διαθεσίμων τους. Το 61% των επιχειρήσεων δεν
εμπιστεύεται την ελληνική οικονομία και το 50% δεν εμπιστεύεται τις ελληνικές
τράπεζες. Μόνον κεφάλαια για την κάλυψη λειτουργικών αναγκών θα επανέφεραν στην
Ελλάδα μετά την άρση των περιορισμών.
Τα ευρήματα της έρευνας είναι η δυσμενέστερη περιγραφή των
προοπτικών της ελληνικής οικονομίας. Δεν αποτελείται από υπολογισμούς και
εκτιμήσεις με μαθηματικά μοντέλα προβλέψεων. Καταγράφονται αντιλήψεις ανθρώπων
που διαμορφώνουν την οικονομική πραγματικότητα. Ολοι αυτοί έζησαν πολλές
δεκαετίες με τη βεβαιότητα ότι δικαιούνται να αποσύρουν όποτε θέλουν τις καταθέσεις
τους από τις τράπεζες. Μετά την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στην Ευρωζώνη,
νόμιζαν ότι μπορούν να μεταφέρουν χρήματα σε όποια ευρωπαϊκή χώρα επειδή ισχύει
η ελευθερία διακίνησης κεφαλαίων. Και οι δύο βεβαιότητες ανατράπηκαν
αιφνιδιαστικά και το σοκ δεν θα επουλωθεί εύκολα.
Κάτι ήξερε ο Χαμουραμπί το 1754 π.Χ.
(Πηγή: «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»)