Η επιθετική προσέγγιση της
Μαδρίτης εμπόδισε ουσιαστικά το δημοψήφισμα αυτό καθ’ εαυτό, τουλάχιστον όσον
αφορά την νομιμότητά του. Αυτή είναι μια κατάσταση που οι Αγγλοσάξωνες
χαρακτηρίζουν “
lose-
lose
situation”. Η διεξαγωγή
δημοψηφίσματος οδηγεί στην αργή και οδυνηρή διάλυση της
Ισπανίας όπως την ξέρουμε αλλά και το να επιτραπεί από την κεντρική κυβέρνηση
της Μαδρίτης από την άλλη, το μόνο που κάνει είναι να ενισχύει τα καταλανικά
επιχειρήματα ανεξαρτησίας. Όπως και να έχει, ακόμα και οι Καταλανοί που
τοποθετούνται κατά της ανεξαρτησίας, εν τέλει θεωρούν ότι η τελική επιλογή
είναι δικοί τους και όχι της Μαδρίτης.
Η όλη κατάσταση είναι μόνο η
τελευταία έκφραση ενός ζητήματος μεταξύ Μαδρίτης και Βαρκελώνης που χρονολογείται
περί τα χίλια έτη. Η σημερινή Καταλονία διαθέτει πολιτισμό, γλώσσα και ιστορία
δική της. Διατήρησε αυτή την ταυτότητα παρά την ήττα σε μια σειρά πολέμων
ανεξαρτησίας. Η επιθυμία της Ανεξαρτησίας της Καταλονίας διαδραμάτισε σημαντικό
ρόλο στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο 1936-39, μια ακόμα σύγκρουση στην οποία η
Καταλονία κατέληξε να ηττάται. Η κυριαρχία του Φράνκο και η καταστολή της
Καταλονίας μετά τον πόλεμο δεν υπέστειλαν όμως την ταυτότητα της Καταλονίας. Ο
Φράνκο πέθανε το 1975, επέκεινα 36 χρόνων δικτατορίας. Τρία χρόνια αργότερα η
Ισπανία ενέκρινε το σημερινό της σύνταγμα με ένα δημοφιλές δημοψήφισμα στο
οποίο πάνω από 91% των ψηφοφόρων ψήφισαν για επικύρωση. Αλλά αυτό το σύνταγμα
δεν συνέβαλε ουσιαστικά για να επιλύσει το βασικό πρόβλημα της Ισπανίας: Αν και
ισχυρίζεται ότι είναι ένα ενοποιημένο έθνος, η Ισπανία αποτελείται από πολλά
διαφορετικά έθνη, από τα οποία η Καταλονία είναι μόνο ένα από αυτά. Το Εδάφιο 2
του Προκαταρκτικού Τίτλου του ισπανικού Συντάγματος αναφέρει: «Το Σύνταγμα
βασίζεται στην αδιαίρετη ενότητα του ισπανικού έθνους, της κοινής και
αδιαίρετης πατρίδας όλων των Ισπανών. Αναγνωρίζει και εγγυάται το δικαίωμα στην
αυτοδιοίκηση των εθνοτήτων και των περιοχών από τις οποίες αποτελείται και της
αλληλεγγύης μεταξύ όλων».
Αυτή είναι φυσικά μια αντίφαση.
Πρώτον λέει ότι η Ισπανία είναι ένα ενιαίο έθνος. Μετέπειτα λέει ότι είναι
ευθύνη αυτού του ενιαίου έθνους να διατηρήσει το δικαίωμα στην αυτοδιοίκηση των
διαφόρων εθνών που την αποτελούν. Τα έθνη όμως δεν αποτελούνται από άλλα έθνη.
Η έννοια του έθνους έγκειται στο ότι μια ομάδα ανθρώπων μοιράζεται κοινή
ιστορία, γλώσσα ή αρχές και ότι αυτές οι μοναδικές ιδιότητες το κάνουν
διαφορετικό από τα άλλα έθνη. Υπό αυτήν την έννοια το δημοψήφισμα της
Καταλονίας είναι μια υπαρξιακή απειλή για την Ισπανία, όπως την ξέρουμε.
Σκεφτείτε ότι σήμερα η Ισπανία χωρίζεται σε 19 αυτόνομες περιοχές. Η Καταλονία
είναι μια από αυτές τις αυτόνομες. Εάν η Καταλονία εγκαταλείψει την Ισπανία,
όχι μόνο θα εξαφανιστεί περίπου το 20% του ΑΕΠ της Ισπανίας αλλά θα
δημιουργήσει και το ενδεχόμενο οι άλλες αυτόνομες περιοχές να ενδιαφέρονται και
για την εθνική αυτοδιάθεση. Η Καταλονία δεν είναι το μοναδικό έθνος στην Ευρώπη
που επιθυμεί αυτόνομο κράτος. Από την Σκωτία στο Κοσσυφοπέδιο και μέχρι την
Θράκη αυτές οι καταστάσεις δημιουργούν επικίνδυνα προηγούμενα. μεταξύ εθνών –
κρατών και υπερεθνικών οντοτήτων είμαστε αναφανδόν υπέρ των πρώτων. Αλλά το
Έθνος-Κράτος είναι ένα πολύ πιο δημοκρατικό σύστημα από την Φεουδαρχία.
*Πολιτικός επιστήμων,
Πρόεδρος του Δικτύου Ελλήνων
Συντηρητικών
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")