Την επιβολή τσουχτερών προστίμων, που κατά περίπτωση μπορεί να ανέλθουν ως το 1 εκατ. ευρώ (!), προβλέπει το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση που κατατίθεται σήμερα Παρασκευή στη Βουλή.
Στόχος του ν/σ σύμφωνα με το ΥΠΕΝ είναι να αποκτήσει η χώρα έναν ποιοτικά διαφορετικό εθνικό σχεδιασμό για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, ωστόσο στην αγορά θεωρούν ότι προωθεί ένα κρατικιστικό μοντέλο, βάζοντας στο περιθώριο, και ορισμένες φορές με τιμωρητικό πνεύμα, τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην εναλλακτική διαχείριση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε χθες σε συνέντευξη Τύπου ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, Σωκράτης Φάμελλος, η σημερινή εικόνα της ανακύκλωσης στην Ελλάδα, ιδιαίτερα των αστικών απορριμμάτων, είναι αποθαρρυντική: Το μεγαλύτερο μέρος των δημοτικών αποβλήτων καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής (81%, έναντι 31% κατά μέσο όρο για την ΕΕ-28), ενώ μόλις το 16% ανακυκλώνεται (ΕΕ 27%) και 3% λιπασματοποιείται (ΕΕ 15%).
Η «καθαρή» ανακύκλωση δημοτικών απορριμμάτων πανελλαδικά, δηλαδή οι μπλε κάδοι, οι μικρές μπαταρίες και οι οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, μετά από 16 χρόνια εφαρμογής της ανακύκλωσης και δαπάνη δεκάδων εκατομμυρίων, είναι 4,69%. Σε ακόμα χαμηλότερα επίπεδα κινείται η ανακύκλωση συσκευασιών που εμπεριέχονται στα δημοτικά απόβλητα.
Το 2016 στην Ελλάδα ανακυκλώθηκαν 15,81 kg/κάτοικο όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 110 kg/κάτοικο.
Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, το νομοσχέδιο αναγορεύει τους Δήμους ως βασικούς μοχλούς της αναβάθμισης της διαχείρισης αποβλήτων (πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση), με παράλληλη μείωση κόστους διαχείρισης και ανταποδοτικών τελών.
Σε ότι αφορά ειδικότερα τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης, από το υπουργείο καταλογίζονται η «μη επίτευξη στόχων, φαινόμενα αδιαφάνειας, στρέβλωσης της αγοράς και υπέρμετρη συσσώρευση αδρανών οικονομικών πόρων (έκθεση Ρακιτζή 2014)». Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, η εισφοροδιαφυγή των υπόχρεων παραγωγών ξεπερνά το 40%, ενώ η συσσώρευση ταμειακά διαθέσιμων αποθεματικών ανέρχεται σε 64 εκατ. ευρώ, όσο περίπου είναι και ο ετήσιος όγκος εισφορών.
Για τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης, προβλέπεται, σύμφωνα με το υπουργείο, η αναβάθμιση του ρόλου του (μεταξύ άλλων θα μπορεί πλέον να επιβάλει και πρόστιμα), καθώς «με την υφιστάμενη δομή και διάρθρωσή του δεν ανταποκρίθηκε στο σχεδιασμό της ανακύκλωσης και στον έλεγχο και παρακολούθηση της λειτουργίας των ΣΕΔ».
Βαριές καμπάνες
Το νομοσχέδιο προβλέπει την επιβολή αυστηρών χρηματικών ποινών για όσους δεν συμμετέχουν στα προγράμματα ανακύκλωσης. Ειδικότερα, προβλέπεται πρόστιμο που θα ξεκινά από 200 και θα ανέρχεται ως 500 ευρώ για όσους δημότες δεν συμμετέχουν σε δημοτικό πρόγραμμα ανακύκλωσης ή «παρεμποδίζουν» αυτό το πρόγραμμα.
Για τους Δήμους, το νομοσχέδιο ορίζει ποινές, αλλά και κίνητρα για την αύξηση της ανακύκλωσης, που μπορεί να οδηγήσουν και σε μείωση των δημοτικών τελών.
Συγκεκριμένα, όσοι Δήμοι δεν υποβάλλουν κάθε χρόνο την έκθεση διαχείρισης δημοτικών αποβλήτων, θα έρχονται αντιμέτωποι με πρόστιμα ως 10.000 ευρώ. Από την άλλη πλευρά, το κόστος επεξεργασίας απορριμμάτων συνδέεται με τις ποσότητες αποβλήτων που ανακυκλώνονται, οπότε υπάρχει δυνατότητα για την πληρωμή μειωμένου κόστους στον φορέα διαχείρισης και αντίστοιχης ή μικρότερης μείωσης στα δημοτικά τέλη, καθώς αυτά θα εξαρτώνται από το ποσοστό των ανακυκλώσιμων αποβλήτων.
Για τα Συλλογικά ή ατομικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης ορίζεται ότι αν έχουν κλείσει δύο έτη λειτουργίας και δεν έχουν πετύχει τους ποσοτικούς στόχους, θα έρχονται αντιμέτωπα με πρόστιμα έως 500.000 ευρώ, ενώ, τέλος, πρόστιμο ως 1 εκατ. ευρώ θα επιβάλλονται στους παραγωγούς συσκευασιών ή διαχειριστές άλλων προϊόντων, εφόσον κρίνεται ότι δεν δηλώνονται οι πραγματικές ποσότητες συσκευασιών ή ότι παρεμποδίζεται ο έλεγχος.