ΕΕ: Αυξάνεται η Αμφισβήτηση για την Αποτελεσματικότητα του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών Άνθρακα

Σε διάσκεψη για την ενέργεια που πραγματοποιήθηκε χθες (Τρίτη 19 Σεπτεμβρίου) στην Εσθονία, ήρθαν ξανά στην επιφάνεια αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών ( ETS) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεδομένου ότι η χαμηλή τιμή εκπομπών άνθρακα συνεχίζει να παρεμποδίζει τις όποιες πολιτικές πρωτοβουλίες στοχεύουν στην αγορά ενέργειας.

Στο πλαίσιο διάσκεψης για τον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που διοργάνωσε η εσθονική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, οι ατέλειες του ETS προέκυψαν και πάλι ως σημαντικό εμπόδιο στις πολιτικές της ΕΕ στον τομέα της ενέργειας και του κλίματος.

Από τότε που εγκαινιάστηκε το σύστημα εμπορίας το 2005, η αποτελεσματικότητά του όσον αφορά στη μείωση των εκπομπών σε όλη την Ευρώπη περιορίστηκε από την υπερβολική ανακατανομή των δικαιωμάτων, η οποία διατηρεί χαμηλή την τιμή του άνθρακα, επιτρέποντας σε 11.000 εργοστάσια, σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και άλλους εκπομπούς να πληρώσουν για να μολύνουν.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του EurActiv. com, κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης στο πλαίσιο της διάσκεψης του Ταλίν σχετικά με την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην αγορά, ο Claude Turmes, μέλος του Ευρωκοινοβουλίου (Πράσινοι / Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία) προειδοποίησε ότι δεν θα εξασφαλισθεί ανταγωνιστική τιμή άνθρακα κατά τη διάρκεια της εκ περιτροπής Προεδρίας της Εσθονίας.

Πράγματι, οι αναλυτές ενέργειας μείωσαν σημαντικά τις προβλέψεις τους για τις τιμές των κοινοτικών δικαιωμάτων εκπομπών ( EU Allowances)τον Ιανουάριο, αναθεωρώντας τις προβλέψεις τους για το 2017 από € 5,39 ανά τόνο σε μόλις € 5,25 ανά τόνο, μετά τη δημοπράτηση του αποθέματος των δικαιωμάτων εκπομπής. Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν από επτά χρόνια, η τιμή ήταν περίπου € 28.

Ο Turmes κάλεσε την ΕΕ να μη βασίζεται αποκλειστικά στην τιμολόγηση του άνθρακα ως το μοναδικό εργαλείο για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού, αλλά πρόσθεσε ότι «ακόμη και μετά από δέκα χρόνια αποτυχίας, δεν έχω χάσει την πίστη μου στο ETS».

Στη διάσκεψη συμμετείχε, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του EurActiv. com, και ο Ulrik Stridbæ k εκπροσωπώντας τη δανική εταιρία ενέργειας DONG Energy. Στην ομιλία του, επικαλέστηκε την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας ως εξαιρετικό παράδειγμα επιτυχημένης ευρωπαϊκής συνεργασίας, αλλά επέμεινε ότι οι προσπάθειες σχεδιασμού της αγοράς θα είναι μάταιες εάν οι φορείς της είναι ελεύθεροι να μολύνουν χωρίς επιπτώσεις.

Οι Βρυξέλλες έχουν από καιρό συνειδητοποιήσει ότι θα χρειαστούν υψηλότερες τιμές άνθρακα προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της ΕΕ για μείωση της εξάρτησης από τον άνθρακα και οι αντίστοιχοι για μείωση των εκπομπών. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε το 2015 τη μεταρρύθμιση του καθεστώτος σχετικά με το τέταρτο στάδιο της εμπορίας εκπομπών, μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα τεθούν σε ισχύ το 2021 και θα διαρκέσουν μέχρι το 2030.

Οι τριμερείς επαφές σε ευρωπαϊκό επίπεδο μεταξύ της Επιτροπής, του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου ξεκίνησαν την περασμένη εβδομάδα, αλλά, όπως διαφαίνεται σήμερα, το ETS θα εξακολουθήσει να παρακωλύεται από τα δισεκατομμύρια των πλεονασματικών δικαιωμάτων που θα διατηρήσουν χαμηλές τις τιμές. Τον Οκτώβριο θα πραγματοποιηθεί νέος γύρος συνομιλιών μεταξύ των τριών θεσμικών οργάνων.

Οι χαμηλές τιμές, ωστόσο, ενδέχεται να μην αποτελούν τη μόνη απειλή για το ETS, καθώς η αβεβαιότητα που προκαλείται από την απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να εγκαταλείψει την ΕΕ οδήγησε σε φόβους ότι η χώρα θα παραιτηθεί επίσης από το σύστημα εμπορίας.

Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εκπομπός διοξειδίου του άνθρακα στην ΕΕ μετά τη Γερμανία και προηγείται της Ιταλίας και της Γαλλίας, ενώ οι βρετανικοί φορείς εκμετάλλευσης είναι οι μεγαλύτεροι αγοραστές διακιωμάτων. Εάν η Βρετανία παραιτηθεί από το ETS και από τα δικαιώματα εκπομπών της, θα προκληθεί ακόμη μεγαλύτερη πτώση της τιμής του άνθρακα.

Η βρετανική κυβέρνηση δεν έχει παρουσιάσει μέχρι στιγμής επίσημη θέση σχετικά με τη συμμετοχή της χώρας στο ETS, αλλά διαφαίνεται ότι η πρωθυπουργός Theresa May επιθυμεί το Ηνωμένο Βασίλειο να παραμείνει μέρος του συστήματος. Ένας εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, σύμφωνα με το EuraActiv. com, δήλωσε πρόσφατα πως η ομάδα του ελπίζει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει στο ETS δεδομένου ότι ήταν πάντα «ένας ισχυρός υποστηρικτής» της πρωτοβουλίας.

Κάτι τέτοιο θα επιδεινώσει την τρέχουσα κατάσταση, όπου οι ρυπογόνοι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, τα εργοστάσια και άλλες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν να αγοράσουν περισσότερα δικαιώματα εκπομπών αντί να επενδύσουν σε δαπανηρούς μέσα ελέγχου τους όπως τα φίλτρα.

Οι ευρωβουλευτές προχώρησαν την περασμένη εβδομάδα στη λήψη μέτρων για τον περιορισμό των πιθανών ζημιών που θα μπορούσε να προκαλέσει το Brexit στο ETS, εγκρίνοντας ένα προσχέδιο έκθεσης για τις εκπομπές του τομέα των αερομεταφορών, το οποίο επίσης ανέφερε ότι τα δικαιώματα οποιασδήποτε χώρας εγκαταλείπει την ΕΕ θα ακυρωθούν και δεν θα διοχετευθούν εκ νέου στην αγορά.

Η έκθεση αυτή, η οποία επίσης επέκτεινε την εξαιρεση από το ETS των εμπορικών πτήσεων προς και από την ΕΕ έως το 2021, πρέπει να υπογραφεί από τα κράτη μέλη πριν αποκτήσει ισχύ νόμου.

Εάν το Ηνωμένο Βασίλειο εγκαταλείψει το ETS για πολιτικούς λόγους, τότε η πρόσφατη σύνδεση του συστήματος της ΕΕ με την Ελβετία θα μπορούσε να προσφέρει στο ETS ένα μοντέλο που θα μπορούσε να επαναλληφθεί στο μέλλον.

Μετά από την επταετή επεξεργασία της μεταξύ τους συμφωνίας, Βρυξέλλες και Βέρνη ανακοίνωσαν τον Αύγουστο ότι τα συστήματά τους θα διασυνδεθούν. Ωστόσο, το ελβετικό σύστημα εμπορίας εκπομπών είναι πολύ μικρότερης κλίμακας από το αντίστοιχο της ΕΕ, καθώς ενσωματώνει μόνο 54 εκπομπούς άνθρακα.

Το ETS, το μεγαλύτερο επί του παρόντος σύστημα εμπορίας εκπομπών άνθρακα στον κόσμο, ενδέχεται σύντομα να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό από την Κίνα, η οποία αναμένεται να εγκαινιάσει το δικό της σύστημα εντός του τρέχοντος έτους. Εάν συμβεί αυτό, τότε θα λειτουργούν συστήματα εμπορίας άνθρακα στις χώρες που παράγουν το 50% περίπου του παγκόσμιου ΑΕΠ και ευθύνονται για περισσότερο από το 15% των εκπομπών.

Το κινεζικό σύστημα εμπορίας εκπομπών είναι σχεδιασμένο να υιοθετήσει αρχικά μία «χαλαρή» πολιτική τριών ετών, διάστημα στο οποίο η εθνική ρυθμιστική αρχή θα είναι σε θέση να εντοπίσει και να επιλύσει ζητήματα που θα προκύψουν αναπόφευκτα από την ανάπτυξη ενός συστήματος αυτού του είδους σε μια τόσο μεγάλη χώρα. Το κινεζικό σύστημα εμπορίας εκπομπών άνθρακα αναμένεται να τεθεί σε πλήρη ισχύ από το 2020.