Ο μεγάλος όγκος των επισκεπτών του Μουσείου Ακρόπολης αυτήν
την εποχή κατευθύνεται συνήθως προς τους ορόφους του, προκειμένου να θαυμάσει
τις Καρυάτιδες, τα αετώματα του Παρθενώνα και τις άλλες εκπληκτικές ελληνικές
αρχαιότητες, που όσο πιο πολύ τις βλέπεις τόσο περισσότερο πείθεσαι ότι αυτός ο
τόπος και να θέλει δεν μπορεί να χρεοκοπήσει ποτέ. Τόσο μεγάλα είναι τα πλούτη
του, μεγαλύτερα και από τις ράβδους χρυσού που μεταφέρονται στο Βερολίνο αυτήν
την εποχή. Στο ισόγειο του μουσείου, όπου φιλοξενείται η έκθεση «εmotions, ένας
κόσμος συναισθημάτων», που συνδιοργανώνουν το Μουσείο Ακρόπολης και το
Πολιτιστικό Ίδρυμα Ωνάση (παρουσιάστηκε ήδη στη Νέα Υόρκη), οι επισκέπτες είναι
πολύ λιγότεροι. Όσοι όμως έχουν τη φαεινή ιδέα να την επισκεφθούν
συνειδητοποιούν ότι αυτό είναι το... μπόνους που τους επιφυλάσσει το μουσείο.
Σε αυτήν εκτίθενται 129 αρχαία έργα τέχνης τα οποία δανείστηκε το μουσείο από
το Μητροπολιτικό Μουσείο του Λονδίνου (ναι, ένα κλεμμένο αγαλματάκι από τη
Μύρινα της Λήμνου, του 1000 π.Χ.), από το Μουσείο του Μονάχου, της Βασιλείας
και δέκα ελληνικά μουσεία.
Η πρωτοτυπία της έκθεσης συνίσταται στο ότι έχει
ομαδοποιήσει τις εκφράσεις των προσώπων που εικονίζονται σε αγάλματα, αγγεία,
επιγραφές, νομίσματα, τις έχει κατηγοριοποιήσει και έτσι αναδεικνύει μέσω της
έκφρασης τον πλούτο των συναισθημάτων των αρχαίων Ελλήνων: Τη μήνιν (οργή), η
οποία είναι το πρώτο συναίσθημα που καταγράφηκε στην ελληνική και την ευρωπαϊκή
λογοτεχνία. Την ευγνωμοσύνη. Την απελπισία. Την ανοχή. Την υπομονή. Τον θρήνο.
Την εκδίκηση. Τον πόθο. Τον οίστρο. Το μειδίαμα. Το υπομειδίαμα. Την ανδρεία.
Τη μανία. Τη μοίρα. Την απόγνωση. Την αναμονή. Τον θρήνο. Την οδύνη. Την
απογοήτευση. Το κέφι. Τη θλίψη. Την αυτοθυσία. Την υποταγή. Σε κάποιο τμήμα της
έκθεσης εκτίθενται ακόμη και όστρακα από την αρχαία Αθήνα, στα οποία
αναγράφονται ονόματα διακεκριμένων πολιτών προτεινόμενων για εξοστρακισμό.
Περίοπτη θέση σε αυτά έχει το όνομα του Θεμιστοκλή. Σε άλλο τμήμα της
αναδεικνύεται η αγάπη του Έλληνα για τον ιδιωτικό χώρο του, την εστία του και
το δέσιμό του με ανθρώπους και ζώα. Σε μια επιγραφή εικονίζεται μάλιστα Έλλην
πρόγονός μας να μεριμνά για την ταφή χοίρου του, ο οποίος θανατώθηκε σε τροχαίο
ατύχημα κάτω από τις ρόδες αμάξης. Όση ώρα παρατηρούσα μαγεμένος τις εκφράσεις
του Αχιλλέα, του Αίαντα, της Ιφιγένειας, της Μήδειας, του Γανυμήδη, του
Αγαμέμνονα, του Δία και τόσων άλλων μια «φαύλη» σκέψη πέρασε από το μυαλό μου:
Αλήθεια, ο Herr Σόιμπλε, που προφήτεψε πρόσφατα ότι θα έρθει στο μέλλον η μέρα
που θα του στήσουμε και... άγαλμα, τι έκφραση θα ήθελε να έχει το πρόσωπό του
σε περίπτωση που υλοποιούσαμε την απρόσμενη επιθυμία του; Έκφραση υπερηφάνειας;
Έκφραση ευγνωμοσύνης; Έκφραση κάποιου που χαμογελά σαρδονίως; Έκφραση μανίας;
Οδύνης; Απόγνωσης; Οίστρου; Μειδιάματος; Υπομειδιάματος; Κεφιού; Τι άραγε; Αφού
μας παρήγγειλε την επιθυμία του, να τη γνωρίζουμε ολοκληρωμένη!
Η αλήθεια είναι ότι ο Herr Σόιμπλε ποτέ δεν θα μπορούσε να
γίνει άγαλμα στην πατρίδα μας. Όχι όμως για πολιτικούς λόγους, αν και πολλά από
τα αισθήματα των αρχαίων Ελλήνων τού ταιριάζουν. Δεν μπορεί να γίνει άγαλμα
στην Ελλάδα για δύο λόγους: Πρώτον, στην Ελλάδα τα αγάλματα έχουν αισθήματα.
Εκείνος έχει; Και, δεύτερον, δεν μπορεί γιατί η κοσμοθεωρία του είναι ξένη προς
τον δυτικό ελληνικό πολιτισμό. Εμείς αγαπάμε τις εστίες μας, εκείνος έχει τη
μανία να τις βγάλει στο σφυρί. Εμείς αγαπάμε την ύπαρξη, πέφτουμε, σηκωνόμαστε,
συγχωρούμε, ανεχόμαστε, εκείνος τι; Με τι φόντα, λοιπόν, άγαλμα; Το πολύ πολύ
να γράφαμε το όνομά του σε κανένα όστρακο. Αν θέλει να γίνει άγαλμα, ας πάει
κάπου που είναι σε αρμονία με το περιβάλλον. Εδώ, δεν πρόκειται.
του Μανώλη Κοττάκη