Το ερώτημα
κάθε άλλο παρά ρητορικό είναι και θεωρούμε ότι είναι απόλυτα δικαιολογημένο
γιατί σε λίγες μέρες κλείνουν 10 χρόνια από την ανακάλυψη των πρώτων αξιόλογων
υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, των
Noa
και
Mari
B
και
Leviathan (2007) στο Ισραήλ. Για να ακολουθήσουν τα
Tamar,
Dalit και
Dolphin (2009),
Tanin
και
Karin (2011) όλα στο Ισραήλ, το Αφροδίτη (2010) στη Κύπρο και πλέον πρόσφατα
(2015) το
Zohr στην Αίγυπτο. Με τα περισσότερα κοιτάσματα να έχουν εντοπιστεί σε μία
ακτίνα 150 ν.μιλίων.
Οι ανωτέρω
ανακαλύψεις, εάν συνυπολογισθούν από πλευράς αποθεμάτων, αθροίζονται στα 3.0
τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (
tcm) αποδεδειγμένων (
proven) κοιτασμάτων φυσικού αερίου
και 10 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα
εκτιμώμενων (
contingent) κοιτασμάτων, και αυτά χωρίς να συμπεριληφθούν τα αποθέματα της λεκάνης
του Αιγυπτιακού
Zohr. Αυτό σημαίνει ότι η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου περιέχει σήμερα πολύ
μεγαλύτερα σε όγκο κοιτάσματα αερίου από αυτά της Κασπίας (τα αποδεδειγμένα
κοιτάσματα της οποίας στον Αζέρικο τομέα μόλις που φθάνουν τα 0.9
tcm) για την
οποία όμως γίνεται πολύς θόρυβος και μάλιστα διεκδικεί με αξιώσεις (όπως
υποστηρίζουν Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες) κομβικό ρόλο για την υποτιθέμενη
απεξάρτηση της Ευρώπης από το μονοπώλιο της Ρωσικής
Gazprom (παρά το
γεγονός ότι θα προμηθεύει μόνο 20
bcm στην καλύτερη περίπτωση αερίου μέσω των
TANAP-
TAP προς τις
Ευρωπαϊκές αγορές).
Όμως παρά το
αδιαμφισβήτητο μέγεθος των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου
και το γεγονός ότι έχουν περάσει 10 ολόκληρα χρόνια από την πρώτη ανακάλυψη
σήμερα ούτε ένα κυβικό μέτρο δεν έχει εξαχθεί προς Ευρώπη ή οπουδήποτε αλλού.
Το Ισραήλ μόνο του προχώρησε στην εκμετάλλευση του
Mari-
B (που έχει
σχεδόν εξαντληθεί) και του
Tamar για την κάλυψη αποκλειστικά δικών
του αναγκών, ενώ η αξιοποίηση του τεράστιου κοιτάσματος
Leviathan Ι και
II και της Αφροδίτης δεν έχει ακόμη ξεκινήσει. Παρ’
όλα αυτά νέα και φιλόδοξα σχέδια για την εκμετάλλευση και εξαγωγή του αερίου
που περικλείουν αυτά τα κοιτάσματα, και άλλα συγγενικά που μέλλει να
ανακαλυφθούν, ανακοινώνονται σχεδόν κάθε μήνα με αγωγούς να κατευθύνονται προς
Αίγυπτο, Κύπρο και Τουρκία, μονάδες υγροποιημένου αερίου να τοποθετούνται στα
πλέον απίθανα σημεία, και πολύ πρόσφατα ένας νέος τεράστιος υποθαλάσσιος
αγωγός, ο
East
Med
να υπόσχεται την μεταφορά μάλλον
περιορισμένων ποσοτήτων φυσικού αερίου (γύρω στα 10-12
bcm
κατ’ έτος) προς τις Ευρωπαϊκές αγορές, μέσω Ελλάδας.
Σε ένα πολύ επίκαιρο άρθρο του ο γνωστός Ιταλός γεωπολιτικός αναλυτής Σιμόν
Ταλιαπιέτρα που αναδημοσίευσε η εφημερίδα Καθημερινή και έχουμε αναπαράγει στο
energia.
gr (βλέπε «Αγωγός
East
Med: ακόμη μία φαραωνική
φαντασίωση της ΕΕ;», 15-16 Απριλίου, 2017) περιγράφει με λεπτομέρεια το «φαραωνικό»
αυτό έργο όπως αποκαλεί τον αγωγό
East
Med, θέτοντας
το ερώτημα εάν πράγματι είναι απαραίτητος δεδομένης της δύσκολης γεωπολιτικής
κατάστασης που βιώνει η ευρύτερη περιοχή (βλέπε πόλεμο στη Συρία, αυξημένες
τρομοκρατικές απειλές κλπ.). Εμείς δεν θα σταθούμε στο προβληματισμό για την
αναγκαιότητα ή μη του έργου την οποία και θα αντιπαρέλθουμε καθώς πιστεύουμε
ότι όποιος εξαγωγικός διάδρομος και αν δημιουργηθεί μόνο θετικό ρόλο μπορεί να
έχει για την οικονομία της περιοχής και των χωρών της, συμπεριλαμβανονόμενης
της Ελλάδας. Αυτό που πρέπει πράγματι να μας απασχολήσει είναι η αναγκαιότητα
εξασφάλισης των αγορών, δηλαδή των αγοραστών, των ποσοτήτων φυσικού αερίου που
θα διοχετευθούν μέσα από το σύστημα αγωγών και τέρμιναλ υγροποίησης και
αποθήκευσης φυσικού αερίου που συν τω χρόνω θα δημιουργηθούν στην ευρύτερη
περιοχή.
Με άλλα λόγια προέχουν οι συνεννοήσεις με μεγάλα επιχειρηματικά σχήματα και
η επίτευξη προσυμφώνων πώλησης αερίου με Ευρωπαϊκές ενεργειακές εταιρείες, που
θα είναι πρόθυμες να απορροφήσουν τις ποσότητες που θα διατεθούν προς εξαγωγή
από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσόγειου, για να ακολουθήσουν τα σχέδια
ανάπτυξης αγωγών όπως ο
East
Med
και η χωροθέτηση και κατασκευή
εξαγωγικών
terminal
LNG. Αλλά και
στη περίπτωση του
LNG
τα αποθέματα αερίου της
Ανατολικής Μεσογείου θα πρέπει να ανταγωνισθούν με αυτά από Αυστραλία,
Ινδονησία, Ρωσία, Καραϊβική ακόμα και με αυτά των ΗΠΑ που ξεκίνησαν εξαγωγές
εδώ και ένα χρόνο. Με την αξιοποίηση των υπαρχόντων αλλά ανενεργών
LNG
terminals στην Αίγυπτο (βλέπε
Ikda
και
Damietta) να αποτελεί μία εναλλακτική
λύση.
Σε μία στάσιμη Ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, χωρίς ιδιαίτερες προοπτικές
ανάπτυξης, κατά τα επόμενα 15-20 χρόνια, και με δεδομένη την θέση των
παραδοσιακών προμηθευτών (
Gazprom,
Sonatrach,
Statoil- που θα δώσουν πραγματική μάχη για να διατηρήσουν το μερίδιο αγοράς τους) αλλά
και σε μία παγκόσμια αγορά
LNG όπου διαρκώς αυξάνονται οι προσφερόμενες ποσότητες από νέες παραγωγικές
μονάδες και κατά συνέπεια ο ανταγωνισμός για την πώληση των φορτίων, οι παραγωγοί
φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, θα έχουν σοβαρό πρόβλημα διάθεσης του
αερίου τους. Για αυτό αξιόλογα σχέδια όπως ο
East
Med θα πρέπει
να καταστρώνονται με σύνεση και επιφυλακτικότητα και πρωτίστως σε άμεση συνεννόηση
με τους αυριανούς αγοραστές όποιοι και αν είναι αυτοί. Γιατί διαφορετικά τα
project αυτά κινδυνεύουν να μείνουν στα χαρτιά όσο τεχνολογικά προηγμένα ή
οικονομικά ανταγωνιστικά εμφανίζονται να είναι σήμερα.