Δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα σχέδιο του Προεδρικού Διατάγματος με τίτλο
«Κατηγορίες και περιεχόμενο χρήσεων γης», το οποίο προσδιορίζει το εύρος και
περιεχόμενο των κατηγοριών χρήσεων γης, που εφαρμόζονται σε περιοχές που
καλύπτονται από πολεοδομικά σχέδια (ΓΠΣ/ ΣΧΟΟΑΠ, Τοπικά και Ειδικά Χωρικά
Σχέδια), αντικαθιστώντας το Κεφ. Β του νόμου 4269/2014 που καταργήθηκε το 2016.
Όπως τονίζουν πηγές του ΥΠΕΝ, με το νέο Π.Δ. αντιμετωπίζονται τα
προβλήματα που δημιούργησε ο νόμος 4269/2014 και προσαρμόζονται στη σύγχρονη
πραγματικότητα οι προβλέψεις του Προεδρικού Διατάγματος της 23/2/1987 (Δ’ 166)
ενώ επαναφέρεται η κανονικότητα ως προς τον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από
το ΣτΕ των κατηγοριών χρήσεων γης,.
Από πλευράς Υπουργείου επισημαίνεται ότι, αν και προφανώς ένα θεσμικό
πλαίσιο που διαμορφώθηκε προ 30 ετών δεν μπορεί να ανταποκρίνεται στις
σύγχρονες προκλήσεις και νέες ανάγκες, εντούτοις, ο ν.4269, λαμβάνοντας, αφορμή
από το γεγονός αυτό, διαμόρφωσε ένα θεσμικό πλαίσιο που ουσιαστικά καταργούσε
τον πολεοδομικό σχεδιασμό και επέβαλε οριζόντιες ρυθμίσεις, χωρίς να
λαμβάνονται υπόψη οι τοπικές ιδιαιτερότητες, περιορίζοντας έτσι τα περιθώρια
παρέμβασης των τοπικών κοινωνιών.
Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, ο τότε νομοθέτης, στο όνομα ενίσχυσης της
επιχειρηματικότητας, προχώρησε σε ουσιαστική ακύρωση των κατηγοριών κυρίως της
«αμιγούς κατοικίας» αλλά και της «γενικής κατοικίας», μέσω της διεύρυνσης των
επιτρεπόμενων σε αυτές ειδικών χρήσεων και της εισαγωγής της κατηγορίας χρήσης
«κύριο οδικό δίκτυο». Οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι η συγκεκριμένη πολιτική ενίσχυε
την περαιτέρω επιβάρυνση των περιοχών κατοικίας, καθώς και την παρόδια δόμηση
και ανάπτυξη γραμμικών κέντρων, εντείνοντας
έτσι τα ήδη υφιστάμενα, στις ελληνικές πόλεις, προβλήματα στάθμευσης, θορύβου,
κυκλοφοριακής συμφόρησης κτλ. Τα προβλήματα αυτά, όπως επισημαίνει το
Υπουργείο, έρχεται να θεραπεύσει το νέο Προεδρικό Διάταγμα.
Σε αυτό προβλέπονται 15 γενικές κατηγορίες χρήσεων γης, οι οποίες
καλύπτουν τον αστικό και αγροτικό χώρο, σε αντιστοιχία με το πεδίο εφαρμογής
των πολεοδομικών σχεδίων. Οι νέες γενικές κατηγορίες χρήσεων που εισάγονται
αφορούν τόσο στην προώθηση υποδοχέων για την εγκατάσταση παραγωγικών
δραστηριοτήτων αιχμής (Τεχνολογικό Πάρκο) και στη συγκέντρωση αστικών υποδομών
και άλλων ιδιαίτερων χρήσεων, όσο και στην προστασία της γεωργικής γης (Αγροτική
χρήση) και του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος (Περιοχές Προστασίας). Η
νέα κατηγορία της αποκλειστικής κατοικίας αφορά μόνο τις υφιστάμενες περιοχές
που έχουν ως αποκλειστική χρήση την κατοικία, βάσει των ειδικών διαταγμάτων που
τις διέπει.
Κάθε μία από τις γενικές κατηγορίες περιλαμβάνει συγκεκριμένες
επιτρεπόμενες ειδικές χρήσεις, οι οποίες έχουν εμπλουτιστεί ώστε να αποτυπωθεί
το εύρος τόσο των αλλαγών στον σύγχρονο τρόπο ζωής, όσο και των
κοινωνικο-οικονομικών δραστηριοτήτων, που ο αστικός και εξωαστικός χώρος
καλούνται να ικανοποιήσουν. Βασική αρχή για την ανάμιξη των ειδικών χρήσεων,
που περιλαμβάνονται στις επιμέρους γενικές κατηγορίες, αποτελεί η διατήρηση του
αμιγούς πολεοδομικού χαρακτήρα κάθε γενικής χρήσης ο οποίος, όμως, εμπλουτίζεται
με συμπληρωματικές και συμβατές με αυτόν δραστηριότητες και λειτουργίες.
Μεταξύ των νέων ειδικών χρήσεων που εισάγει το σχέδιο Προεδρικού
Διατάγματος περιλαμβάνονται: 1) τα πράσινα σημεία και οι γωνιές ανακύκλωσης που
αποτελούν βασικά εργαλεία υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης
Απορριμμάτων, 2) η αστική γεωργία – λαχανόκηποι που επιτρέπουν την καλλιέργεια
στις πόλεις γεωργικών προϊόντων για ατομική κατανάλωση, 3) οι εγκαταστάσεις
υποδοχής και φιλοξενίας μεταναστών/ προσφύγων ως αναγκαίες δομές για τη
διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, 4) οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις ως βασική
παραγωγική δραστηριότητα στην ύπαιθρο.
Σε αντίθεση με τον ν. 4269/2014, οι οικισμοί καταργούνται ως γενική
κατηγορία χρήσης ωστόσο, στο άρθρο 17 προβλέπεται ένα εύρος ειδικών χρήσεων που
επιτρέπεται να εγκατασταθούν σε οριοθετημένους οικισμούς με πληθυσμό μικρότερο
από 2.000 κατοίκους μέχρι την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού.
Τέλος, με τις μεταβατικές διατάξεις: 1) διατηρείται η ευελιξία
προσαρμογής, κατά τον πολεοδομικό σχεδιασμό, του περιεχομένου των γενικών
κατηγοριών χρήσεων στις τοπικές ιδιαιτερότητες και ανάγκες, 2) προβλέπονται οι
όροι εφαρμογής των περιορισμών και εξειδικεύσεων στα προβλεπόμενα μεγέθη
εκμετάλλευσης των ειδικών κατηγοριών χρήσεων, και 3) προβλέπονται οι
διαδικασίες έγκρισης, αναθεώρησης και τροποποίησης εγκεκριμένων ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ ως
προς τον καθορισμό χρήσεων γης.