Οι ΗΠΑ και η Ελλάδα έχουν αυτή την περίοδο την
πιο άνετη σχέση και στενή συνεργασία των τελευταίων δεκαετιών, σημειώνει
σε συνέντευξή του στην «Κ» ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, Τζέφρεϊ
Πάιατ, ο οποίος περιγράφει την Ελλάδα ως πυλώνα σταθερότητας σε μια
περιοχή που αντιμετωπίζει σωρεία προκλήσεων, από την οικονομική κρίση
και τις προσφυγικές ροές, μέχρι την τρομοκρατία.
Ο έμπειρος διπλωμάτης, ο οποίος χαίρει εκτίμησης και από τα δυο
κόμματα στην Ουάσιγκτον και διαθέτει προβάσεις στα κέντρα αποφάσεων,
τονίζει ότι η Αμερική χρειάζεται την Ελλάδα, υπογραμμίζει τη σημασία της
βάσης της Σούδας, αλλά και της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ υπηρεσιών
των δυο χωρών. Κάνει λόγο για «εντατική και ειλικρινή» συνεργασία για
λύση του Κυπριακού, ενώ αν και αποφεύγει να σχολιάσει ευθέως τις
αμφισβητήσεις της συνθήκης της Λωζάννης από τον Ταγίπ Ερντογάν, εμμέσως
το πράττει, σημειώνοντας ότι υπάρχει «ισχυρή συναίνεση» γύρω από τις
αρχές «της εδαφικής ακεραιότητας και του απαραβίαστου των συνόρων».
Τέλος, καταθέτει το ενδιαφέρον του για τη μεταφορά ενέργειας από τις ΗΠΑ
και άλλες χώρες προς την Ελλάδα, με στόχο τον περιορισμό της εξάρτησης
από το ρωσικό αέριο.
- Πως αποτιμάτε την επίσκεψη Ομπάμα στην Αθήνα;
- Ηταν μια ιστορική επίσκεψη που ανέβασε τον πήχυ σε ό,τι αφορά τις
διμερείς σχέσεις μας και τη συνεργασία μας. Ο πρόεδρος Ομπάμα ήταν
ενθουσιασμένος από την υποδοχή που του επιφυλάχθηκε. Δεν ήταν μόνο η
ισχυρή συνεργασία που είχε με τον πρωθυπουργό Τσίπρα, αλλά και αυτά που
άκουσε από όλους. Το σημαντικότερο μήνυμα της επίσκεψης ήταν πως οι ΗΠΑ
είναι αποφασισμένες να στηρίξουν την Ελλάδα. Επενδύουν σε μια
επιτυχημένη Ελλάδα η οποία θα ξεπεράσει την οικονομική κρίση, δεν θα
αφεθεί να αντιμετωπίσει τη μεταναστευτική κρίση μόνη της, μια χώρα που
επιβεβαιώνει τον ρόλο της ως καθοριστική σύμμαχος στο ΝΑΤΟ και πυλώνας
σταθερότητας σε μια περιοχή γεμάτη προκλήσεις.
Εντυπωσιάσθηκα από τον βαθμό ειλικρίνειας που υπήρχε στις συζητήσεις
του προέδρου με τον πρωθυπουργό. Η ατμόσφαιρα μεταξύ των δυο ηγετών ήταν
πολύ άνετη, και έχω δει πολλές τέτοιου είδους συναντήσεις μεταξύ
ηγετών. Υπήρξε κατανόηση μεταξύ τους ότι μπορούμε να κάνουμε πολλά μαζί,
τόσο βραχυπρόθεσμα, όπως για την ελάφρυνση του χρέους, όσο και
μακροπρόθεσμα, με τη συνεργασία μας στο ΝΑΤΟ και την αύξηση των
εμπορικών μας συναλλαγών. Η επίσκεψη δημιούργησε ένα θετικό περιβάλλον.
Στην συνέντευξή του στην «Κ» ο πρόεδρος Ομπάμα είπε ότι "οι Ελληνες
χρειάζονται ελπίδα", και αυτό είναι κάτι που πέτυχε η επίσκεψη και πάνω
στο οποίο τόσο η Ουάσιγκτον όσο και η πρεσβεία είμαστε αποφασισμένοι να
οικοδομήσουμε.
- Γιατι ήρθε στην Ελλάδα;
- Ηταν μια σημαντική επίσκεψη. Ο πρόεδρος επέλεξε να έρθει σε αυτή τη
χρονική στιγμή, για να εκφωνήσει αυτή την ομιλία ανάδειξης αξιών από
την Αθήνα, τη γενέτειρα της δημοκρατίας, και να μιλήσει με τον τρόπο που
το έκανε, για τις δημοκρατικές αρχές και διακυβέρνηση.
- Ο γεωστρατηγικός ρόλος της Ελλάδας στην περιοχή;
- Είναι πολύ σημαντικός. Παλαιό μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, πυλώνας
σταθερότητας και δημοκρατικής διακυβέρνησης σε μια περιοχή που
αντιμετωπίζει προκλήσεις. Η βάση της Σούδας είναι ένα σημαντικό μέρος
της εξίσωσης, όπως ανάφερε και ο πρόεδρος Ομπάμα. Για αυτό μια από τις
πρώτες κινήσεις μου όταν ήρθα στην Ελλάδα ήταν να μεταβώ στη βάση όπου
διαπίστωσα πόσο αποτελεσματικά συνεργαζόμαστε με τους Ελληνες
στρατιωτικούς. Είδα την ποιότητα της επαγγελματικής τους συνεργασίας που
έχει τεράστια σημασία σε βάθος χρόνου.
Στο στρατηγικό επίπεδο, οι ΗΠΑ χρειάζονται μια επιτυχή Ελλάδα για
όλους τους λόγους που ανέφερα πριν, αλλά και διότι μας ενδιαφέρει μια
επιτυχημένη Ευρώπη. Και παρά τη ρητορική της προεκλογικής εκστρατείας,
τελικά για πολλές δεκαετίες ο σταθερός πυρήνας της αμερικανικής
εξωτερικής πολιτικής είναι οι διατλαντικές μας σχέσεις. Αυτή είναι η
βάση που μας επιτρέπει να κάνουμε όλα όσα κάνουμε μαζί σε ολόκληρο τον
κόσμο. Σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο - και το έζησα αυτό από κοντά και σε
προσωπικό επίπεδο για τρία χρόνια στο Κίεβο - το βασικό συστατικό είναι η
ενότητα και η συμφωνία μας σε συγκεκριμένες Αρχές.
Το ευρωπαϊκό εγχείρημα αντιμετωπίζει δυο προκλήσεις που περνούν από
την Αθήνα. Η μια είναι αυτή της μετανάστευσης, η οποία πρέπει να
αντιμετωπισθεί συνολικά, όπως υπογράμμισε ο πρόεδρος Ομπάμα. Δεν μπορούν
να την επωμισθούν δυο τρεις χώρες, η Ελλάδα, η Ιταλία ή και η Γερμανία
και η Σουηδία. Η άλλη είναι, φυσικά, η οικονομική πρόκληση. Το πως θα
αποκατασταθεί η ανάπτυξη. Το θετικό που βρήκα μόλις έφθασα εδώ είναι η
αίσθηση πως το οικονομικό αφήγημα αρχίζει να αλλάζει προς μια θετική
κατεύθυνση. Μια ισχυρή και δυναμική Ευρώπη εξαρτάται από μια ισχυρή και
δυναμική Ελλάδα και γι αυτό η επένδυση που κάνουμε στη διμερή μας σχέση
με την Ελλάδα αποκτά τόσο μεγάλη σημασία.
- Απρόσμενα στενή συνεργασία, με δεδομένη την ιδεολογική αφετηρία της ελληνικής κυβέρνησης.
- Είναι η πιο άνετη σχέση που είχαμε εδώ και πολύ καιρό, με μια σαφή
εικόνα και στις δυο πλευρές ότι τα συμφέροντά μας εξυπηρετούνται από μια
ευρεία συνεργασία. Ετσι έχουμε το είδος της διαφάνειας και συνεργασίας
που αρμόζει στη συνεργασία μας.
- Η προοπτική επενδύσεων;
- Ενδιαφερόμαστε να βοηθήσουμε την ελληνική οικονομία. Αλλά οι
εταιρείες μας θα πάνε εκεί που θα βρουν διαφάνεια, ίσες ευκαιρίες,
προβλέψιμη φορολογική πολιτική, απελευθέρωση των αγορών. Και στην Ελλάδα
σημειώνεται πρόοδος. Εχετε εκπληκτικό ανθρώπινο δυναμικό. Είμαι
αποφασισμένος να αξιοποιήσω την πρεσβεία για να προβάλω αυτό το θετικό
αφήγημα. Εχουμε λάβει ένα ξεκάθαρο μήνυμα από τον κ. Τσίπρα για το
ενδιαφέρον του να προσελκύσει αμερικανικές επενδύσεις, Ηταν πολύ θετική
κίνηση ο διορισμός ως νέου υπουργού Οικονομίας του κ. Παπαδημητρίου που
προφανώς γνωρίζει πολύ καλά τις ΗΠΑ. Οταν ο κ. Τσίπρας τον σύστησε στον
πρόεδρο Ομπάμα, τον περιέγραψε ως τον «υπουργό για την ανάπτυξη».
Τώρα που υπάρχουν οι συνθήκες για την ελληνική οικονομία να περάσει
τον κάβο, το βλέμμα δεν είναι στην τραυματική προσγείωση, αλλά στην
απογείωση. Και σε αυτό θα εργασθούμε με τον πρωθυπουργό, τον υπουργό.
Υπάρχουν μεγάλες ευκαιρίες που έρχονται με τις αποκρατικοποιήσεις. Ηταν
πολύ σημαντικό το μήνυμα που έστειλε ο υπουργός Ενέργειας και
Περιβάλλοντος με την «Ελληνικός Χρυσός», εκπέμποντας στις αγορές το
μήνυμα ότι αυτή είναι μια κυβέρνηση που όχι μόνο θέλει να προσελκύσει
επενδύσεις αλλά κατανοεί τι ακριβώς θέλουν οι επενδυτές. Πρέπει να
προβληθεί αυτό το θετικό αφήγημα. Και το χρέος έχει σημασία, αλλά δεν
είναι το κύριο.
«Ναι» στον ΤΑΡ, όχι ρωσικό αέριο
– Θα εξάγουν οι ΗΠΑ αέριο στην Ευρώπη, μέσω Ελλάδας;
– Εχω ασχοληθεί πολύ τα τελευταία χρόνια με την ενέργεια. Οι δυνάμεις
της αγοράς κινούνται προς μια κατεύθυνση που συμφέρει χώρες όπως η
Ελλάδα. Αυξάνονται οι μεταφορές αερίου με LNG και οι ΗΠΑ εξελίσσονται σε
κύριο εξαγωγέα. Μια σημαντική παράμετρος είναι η Ρωσία και ο
καθοριστικός ρόλος που έχει διαδραματίσει η Γκάζπρομ. Η χρήση της
ενέργειας από το Κρεμλίνο για την άσκηση στρατηγικής επιρροής. Η
πολιτική των ΗΠΑ είναι ξεκάθαρη. Υποστηρίζουμε την ενεργειακή
διαφοροποίηση. Είναι ένα θέμα στο οποίο θα επικεντρωθώ κατά τη θητεία
μου στην Ελλάδα. Εχετε τη δυνατότητα να εξελιχθείτε σε καθοριστικό
ενεργειακό κόμβο στην περιοχή λόγω της εύκολης πρόσβασης LNG και της
μεταφοράς αερίου προς τα Βαλκάνια και άλλες χώρες που αυτή τη στιγμή
εξαρτώνται 100% από την Γκάζπρομ. Επίσης, λόγω του ΤΑΡ, ο οποίος, σε
αντίθεση με άλλα έργα, είναι πραγματικός αγωγός που κατασκευάζεται, δεν
είναι απλώς σχέδιο όπως ο Nord Stream II και άλλα που δεν μας αρέσουν.
Είναι ο μόνος αγωγός που κατασκευάζεται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη και
θα μεταφέρει μη ρωσικό αέριο.
– Πώς βλέπετε το φαινόμενο της παραπληροφόρησης στη σύγχρονη εποχή;
– Με τη διάδοση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δύσκολα μπορεί κανείς
να διακριβώσει ποιος λέει την αλήθεια. Το έζησα επί τρία χρόνια στην
Ουκρανία. Κάθε φορά που το Κρεμλίνο πρόβαλλε ένα αναληθές στοιχείο, δεν
το έκανε για να κερδίσει σε μια αντιπαράθεση, ήθελε να δημιουργήσει
αμφιβολίες. Αυτό αρκούσε.
FΒΙ και ΕΛ.ΑΣ.
– Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η συνεργασία με την Ελλάδα κατά της τρομοκρατίας, με δεδομένη τη γεωγραφία της περιοχής;
– Υπάρχει ένα διάγραμμα με τρεις κύκλους. Ο ένας αφορά τη Βόρεια
Αφρική, ο άλλος την Ανατολική Μεσόγειο και τη Συρία και ο τρίτος τη
Μαύρη Θάλασσα και μια πιο επιθετική και επεκτατική Ρωσία. Το μέρος όπου
αυτοί οι τρεις κύκλοι συναντώνται είναι η Ελλάδα. Αυτό είναι το
υφιστάμενο στρατηγικό πλαίσιο. Αυτή τη στιγμή το πιο πιεστικό στοιχείο
είναι η Συρία και η απειλή της τρομοκρατίας που διαπερνά τα σύνορα.
Ταυτόχρονα, είναι σημαντικές οι επιπτώσεις για την Ελλάδα από τη
συνεχιζόμενη ανθρωπιστική καταστροφή στη Συρία και τις ροές προσφύγων.
Τα καλά νέα είναι πως έχουμε αναπτύξει μια εξαιρετικά υψηλού επιπέδου
αντιτρομοκρατική συνεργασία. Εχω εντυπωσιασθεί, τόσο από όσα έχω δει το
τελευταίο δίμηνο που είμαι στην Αθήνα όσο και από τις ενημερώσεις που
είχα όταν ήμουν στην Ουάσιγκτον. Υπάρχει συνεργασία με το FΒΙ, με το
υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας, με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Υπάρχει πολύ
υψηλό επίπεδο επαγγελματισμού, αλλά και ειλικρίνειας στη σχέση. Πριν από
δύο εβδομάδες προχωρήσαμε ένα βήμα παραπέρα, με την υπογραφή της
συμφωνίας για ασφαλή και ταχεία, σε πραγματικό χρόνο, ανταλλαγή
πληροφοριών. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά την αποφασιστικότητα και των δύο
χωρών να συνεργασθούν στενά, αλλά και την εκτίμησή μας ότι η Ελλάδα
βρίσκεται στην καρδιά αυτού του προβλήματος.
Κύπρος: κανείς δεν παίρνει 100%
– Βλέπετε προοπτικές λύσης του Κυπριακού;
– Εχω εντυπωσιασθεί πολύ από την ποιότητα της επικοινωνίας μεταξύ
Αθήνας και Ουάσιγκτον για το Κυπριακό. Και είμαι ιδιαίτερα
ικανοποιημένος από την εκλεπτυσμένη προσέγγιση των κύριων αξιωματούχων
της ελληνικής κυβέρνησης που χειρίζονται το θέμα, ξεκινώντας από τον
πρωθυπουργό κ. Τσίπρα. Ο πρόεδρος Ομπάμα και ο Ελληνας πρωθυπουργός
αφιέρωσαν πολύ χρόνο στο Κυπριακό. Στη συνέντευξη Τύπου έγινε ίσως η πιο
εκτενής δήλωση Αμερικανού προέδρου για το Κυπριακό εδώ και δεκαετίες.
– Εχουν ρόλο οι ΗΠΑ;
– Υπάρχει μια πολύ εντατική και ειλικρινής συζήτηση μεταξύ Αθήνας και
Ουάσιγκτον γι’ αυτά τα θέματα. Βλέπουμε σαφώς ένα «παράθυρο ευκαιρίας»
γιατί υπάρχουν δύο ηγέτες στο νησί, οι κ. Ακιντζί και Αναστασιάδης, που
είναι δεσμευμένοι στην επίτευξη λύσης. Ηταν πολύ ενθαρρυντικό αυτό που
είπε ο κ. Τσίπρας στη δεύτερη σημαντική συνέντευξή Τύπου με τον πρόεδρο
Αναστασιάδη, καθιστώντας σαφή την αποφασιστικότητά του να υποστηρίξει
ρίσκα που μπορεί να πάρει η ελληνοκυπριακή ηγεσία στο πλαίσιο της
ειρηνευτικής διαδικασίας. Στις διπλωματικές διαπραγματεύσεις κανείς δεν
παίρνει το 100% αυτών που επιδιώκει. Αυτό που είναι διαφορετικό αυτή τη
φορά είναι ότι και στις δύο πλευρές υπάρχουν ηγέτες που δείχνουν έτοιμοι
να πάρουν ρίσκα. Τελικά, είναι μια σύγκρουση που πρέπει να λυθεί από
τους ίδιους τους Κύπριους, με τρόπο που θα γίνει αποδεκτός μέσα από τη
δημοκρατική διαδικασία. Η λύση είναι σαφώς προς το συμφέρον τόσο των
Κυπρίων, όσο και της Ελλάδας και της Τουρκίας.
– Γιατί;
– Ανοίγει οικονομικές ευκαιρίες, πρωτίστως στον ενεργειακό τομέα. Το
να υπάρχει μια χώρα-μέλος της Ε.Ε. με σημαντική μουσουλμανική μειοψηφία
σε μια ενιαία διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, είναι ένα θετικό βήμα σε
μια περιοχή που δεν έχει δει πολλά θετικά αφηγήματα τα τελευταία
χρόνια.
– Δεν είναι περίεργο σε ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. να υπάρχουν στρατιωτικές δυνάμεις μιας άλλης χώρας;
– Θέλω να είμαι εξαιρετικά προσεκτικός, καθώς δεν είμαι ένας από τους
διαπραγματευτές, και οι συνομιλίες είναι σε εξέλιξη. Από τη σκοπιά των
ΗΠΑ η διαδικασία είναι ζωντανή.
– Δεν έχει ξεπεράσει κάποια όρια η συμπεριφορά της Τουρκίας στο εσωτερικό και το εξωτερικό;
– Θα αρχίσω λέγοντας ότι βρισκόμαστε σε μια ευχάριστη συγκυρία όπου
είμαστε μια ομάδα από διπλωμάτες που γνωριζόμαστε καλά και έχουμε
εργασθεί μαζί για πολλά χρόνια. Ο Τζον Μπας στην Αγκυρα, η Τόρια
(Νούλαντ) και εγώ εργαζόμασταν για τον Στρόουμπ Τάλμποτ. Δεν θα
δυσχεράνω τη δουλειά του κ. Μπας και έτσι δεν θα σχολιάσω την εσωτερική
κατάσταση στην Τουρκία. Αλλά θα πω ότι έχω εντυπωσιασθεί από τις
συζητήσεις που είχα με τον υπουργό Εξωτερικών Κοτζιά, τον γενικό
γραμματέα του υπουργείου Παρασκευόπουλο, και άλλους, και την ποιότητα
της διαχείρισης που κάνουν στις σχέσεις με την Αγκυρα. Η ξεκάθαρη θέση
της Ελλάδας είναι ότι επιθυμεί μια δημοκρατική και σταθερή Τουρκία που
ακολουθεί τις ευρωπαϊκές αξίες.
– Πώς αποτιμάτε την αναθεωρητική προσέγγιση του κ. Ερντογάν
για τη Συνθήκη της Λωζάννης; Μερικές φορές η καρδιά μας μάς οδηγεί σε
περίεργες καταστάσεις.
– Ο πρόεδρος Ομπάμα μίλησε για το θέμα αυτό στη συνέντευξή του με τον
Αλέξη Παπαχελά. Πρόκειται για δυο χώρες που είναι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ,
που έχουν να κερδίσουν πολλά από τη μεταξύ τους συνεργασία σε πολλούς
τομείς, μεταξύ αυτών και στην ενέργεια. Η Ευρώπη έχει ωφεληθεί από τη
μετακίνηση των χωρών από την εχθρότητα και τις εδαφικές αμφισβητήσεις,
προς τα κοινά συμφέροντα, τις κοινές αξίες και τις αυξανόμενες
οικονομικές ευκαιρίες. Και αυτά τα χαρακτηριστικά ισχύουν και στην
περίπτωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
– Ο κ. Ερντογάν δείχνει να μην είναι ικανοποιημένος με τα
σημερινά σύνορα της χώρας του. Δεν οφείλει η διεθνής κοινότητα να
διαμηνύσει ότι αν δεν σεβόμαστε τις διεθνείς συμφωνίες θα διολισθήσουμε
σε ένα χάος;
– Στο ευρωπαϊκό πλαίσιο αυτό ακριβώς είπε ο πρόεδρος Ομπάμα στην «Κ».
Εχοντας περάσει τα προηγούμενα τρία χρόνια στην Ουκρανία, και έχοντας
δει τι συμβαίνει όταν αυτές οι βασικές αρχές της Τελικής Πράξης του
Ελσίνκι, όπως η εδαφική ακεραιότητα και το απαραβίαστο των διεθνών
συνόρων, καταπατούνται βάναυσα από το Κρεμλίνο, με την εισβολή και την
προσάρτηση της Κριμαίας και την εισβολή στο Ντονμπάς, γνωρίζω ότι
υπάρχει μια ισχυρή ευρωπαϊκή συναίνεση γύρω από αυτές τις αρχές.
– Φαντάζομαι η καρδιά του Πούτιν ήταν στην Κριμαία, για να κάνω τον παραλληλισμό με τον Ερντογάν.
– Εσείς τον κάνατε, όχι εγώ.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")