Μετά
από
δύο
παγκοσμίους
πολέμους
,
η
Ευρώπη
αναζήτησε
τη
σταθερότητα
.
Στο
όνομα
της
λήθης
,
τα
γεωπολιτικά
ζητήματα
απωθήθηκαν
.
Το
τέλος
του
Ψυχρού
Πολέμου
αναβίωσε
παλαιούς
φόβους
.
Όμως
,
η
αμερικανική
υπερδύναμη
έμοιαζε
να
διαθέτει
τη
βούληση
και
τα
μέσα
για
την
προέκταση
της
ψυχροπολεμικής
σταθερότητας
-
και
μάλιστα
χωρίς
αναστολή
της
ελευθερίας
.
Έτσι
,
η
Ευρώπη
βίωσε
επί
εξήντα
χρόνια
μια
ουτοπία
,
«το
τέλος
της
Ιστορίας»
.
Εφ’όσον
η
βία
είχε
αποκλειστεί
,
η
προσοχή
στράφηκε
στην
Οικονομία
,
στις
Διεθνείς
Σχέσεις
,
στις
Ευρωπαϊκές
Σπουδές
.
Οι
πρόσφατες
εξελίξεις
έδειξαν
όμως
πόσο
σύντομα
η
ουτοπία
μετασχηματίζεται
σε
δυστοπία
.
Η
Ουκρανία
επανεισήγαγε
βιαίως
τη
Γεωπολιτική
στην
ευρωπαϊκή
πολιτική
.
Η
Ρωσία
κινείται
από
δυνάμεις
θεμελιωμένες
στο
συλλογικό
υποσυνείδητο
,
στις
ιστορικές
και
γεωγραφικές
εμπειρίες
,
στα
αισθήματα
εθνικής
υπεραναπλήρωσης
μάλλον
,
παρά
στην
ικανοποίηση
καταναλωτικών
επιθυμιών
.
Πριν
ακόμη
ολοκληρωθούν
οι
αναλύσεις
για
τον
εξ
Ανατολών
κίνδυνο
,
το
Μεσανατολικό
επεφύλαξε
νέα
δυσάρεστη
έκπληξη
.
Η
απειλή
του
ISIS
λαμβάνει
μορφές
οι
οποίες
ξεφεύγουν
από
το
πλαίσιο
της
καθιερωμένης
γεωστρατηγικής
σκέψης
.
Ο
κατ’εξοχήν
«υβριδικός»
πόλεμος
εναντίον
της
Δύσης
κινητοποιεί
δυνάμεις
και
δεξιότητες
βαθιά
ριζωμένες
στη
μουσουλμανική
γεωπολιτική
παράδοση
,
όπως
η
δικτυωτή
πολυκεντρική
οργάνωση
και
η
κινητικότητα
.
Οι
καταβολές
του
Ισλάμ
στο
γεωγραφικό
περιβάλλον
της
ερήμου
διευκολύνουν
τους
μαχητές
του
ISIS
να
αξιοποιούν
τις
δυνατότητες
της
Παγκοσμιοποίησης·
αντιθέτως
,
η
δυτική
χριστιανική
παράδοση
της
εδαφικής
σταθερότητας
δημιουργεί
προσκόμματα
.
Ο
ορθόδοξος
χριστιανικός
κόσμος
,
ιδιαιτέρως
ο
μεσογειακός
,
τοποθετείται
ανάμεσα
στις
δύο
παραδόσεις
.
Η
εγκατάλειψη
της
γεωπολιτικής
παιδείας
,
τόσο
στο
πεδίο
της
έρευνας
όσο
και
της
εκλαϊκευσης
,
πληρώνεται
ακριβά
.
Μπροστά
στην
κατάρρευση
των
ψευδαισθήσεων
,
οι
λαοί
αντιδρούν
σπασμωδικά
και
επιθετικά
,
όπως
όταν
αρνούνται
να
ανταποκριθούν
δημιουργικά
στις
μεταναστευτικές
προκλήσεις
.
Με
τον
τρόπο
αυτό
εντείνουν
τους
κινδύνους
για
αποσταθεροποίηση·
συμβάλλουν
,
δηλαδή
,
στη
μεταφορά
της
αστάθειας
από
τις
ευρωπαϊκές
περιφέρειες
στο
εσωτερικό
της
ηπείρου
.
Σε
αυτή
τη
νέα
ευρωπαϊκή
«περιπέτεια»
,
δηλαδή
την
αναστροφή
των
ιστορικών
τάσεων
,
η
Ελλάδα
κατέχει
μια
ιδιαίτερη
θέση
.
Η
μακρά
περίοδος
σταθερότητας
και
ευημερίας
,
μοναδική
στην
ιστορία
του
ελληνικού
έθνους
,
δημιούργησε
ψευδαισθήσεις
,
η
πρώτη
από
τις
οποίες
,
η
ευημερία
,
κατέρρευσε
με
την
κρίση
.
Οι
ανεκπλήρωτες
υποσχέσεις
και
η
συνεπαγόμενη
απογοήτευση
καταδεικνύει
ότι
,
χωρίς
θυσίες
και
ουσιαστικές
μεταρρυθμίσεις
,
η
οικονομική
«βαλκανοποίηση»
της
Ελλάδας
είναι
αναπόφευκτη
.
Η
μαζική
έλευση
προσφύγων
και
μεταναστών
αρχίζει
,
επίσης
,
να
εγείρει
ζητήματα
ασφαλείας
.
Όμως
,
δεν
έχει
γίνει
ακόμη
ευρέως
κατανοητή
η
φύση
και
ο
χαρακτήρας
του
νέου
δυναμικού
γεωπολιτικού
περιβάλλοντος
.
Η
ανάλυση
αυτή
οδηγεί
σε
απαισιοδοξία
.
Η
απόσταση
ανάμεσα
στις
απαιτούμενες
από
τους
καιρούς
νοοτροπίες
και
τους
ρυθμούς
προσαρμογής
της
ελληνικής
κοινωνίας
μοιάζει
αγεφύρωτη
.
Η
θεώρηση
αυτή
είναι
,
όμως
,
στατική
.
Αντιστοιχεί
περισσότερο
στο
πνεύμα
της
απερχόμενης
εποχής
,
το
οποίο
αγνοεί
τις
δυνάμεις
μέσα
στις
πολιτισμικές
παραδόσεις
.
Επειδή
η
ελληνική
ιστορία
χαρακτηρίζεται
από
ασυνέχειες
και
αλλεπάλληλες
ανατροπές
,
οι
καταβολές
των
Ελλήνων
τούς
προετοιμάζουν
για
τις
επερχόμενες
ρήξεις
.
Ορισμένες
ελληνικές
ιδιαιτερότητες
,
δυσθεώρητες
μέσα
από
το
πρίσμα
της
ευρωπαϊκής
κανονικότητας
,
όπως
η
ναυτιλία
και
η
διασπορά
,
αποτελούν
σήμερα
αναξιοποίητες
εφεδρείες
,
καθώς
,
όσο
διαρκούσε
η
ευρωπαϊκή
προστασία
,
το
ελληνικό
κατεστημένο
δεν
είχε
κίνητρο
να
συνδιαλλαγεί
μαζί
τους
.
Η
αλλαγή
των
συνθηκών
θα
τις
επαναφέρει
στην
ενεργό
δράση
,
όπως
στο
παρελθόν
.
Η
βίαια
είσοδος
των
νέων
γεωπολιτικών
διακυβευμάτων
στην
Ελλάδα
θα
διαρρήξει
τις
οικονομιστικές
υπεραπλουστεύσεις
.
Η
επιστροφή
της
Γεωπολιτικής
θα
είναι
επώδυνη
για
όλους
και
θα
προκαλέσει
σημαντική
οπισθοδρόμηση
,
ίσως
και
ανατροπή
,
στο
ευρωπαϊκό
σχέδιο
.
Όμως
,
θα
επιτρέψει
,
ενδεχομένως
,
στην
Ελλάδα
και
στον
Ελληνισμό
να
ανακτήσουν
χαμένο
έδαφος
.
Κατά
τας
Γραφάς
,
«οι
έσχατοι
έσονται
πρώτοι»
.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 07/02/2016)