Οι τελευταίες ανησυχητικές εξελίξεις στην Τουρκία η οποία δοκιμάζεται από
ένα κύμα βίαιων τρομοκρατικών επιθέσεων πατρότητας
ISIS αλλά και η ραγδαία υποβάθμιση
της οικονομίας του γειτονικού Αζερμπαϊτζάν, το οποίο τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί σε ένα
αξιόλογο παραγωγό πετρελαίου και φυσικού αερίου, δημιουργούν εύλογα ερωτήματα
στις Ευρωπαϊκές εταιρείες που έχουν συνάψει μακροπρόθεσμα συμβόλαια αγοράς
αερίου με την κοινοπραξία που θα εκμεταλλεύεται το τεράστιο κοίτασμα
Shah
Deniz, στον Αζέρικο τομέα της Κασπίας. Ως γνωστό ευρίσκεται πλέον σε φάση
κατασκευής το σύστημα αγωγών
TANAP-
TAP δια το οποίο το Αζέρικο αέριο θα μεταφέρεται προς τις Ευρωπαϊκές αγορές
μέσω Τουρκίας- Ελλάδος- Αλβανίας και υποθαλασσίως μέσω της Αδριατικής.
Πρόκειται για ένα σημαντικό έργο συνολικού κόστος ενώ των €15.0 δισεκατομμυρίων
το οποίου σε πρώτη φάση (μέχρι το 2020) θα έχει χωρητικότητα 16.0
BCM
ενώ σε δεύτερη
φάση, έως το 2026, θα αποκτήσει αυξημένη χωρητικότητα στα 50.0
BCM.
Το υπό κατασκευή έργο του αγωγού
TAP-
TANAP, με ορίζοντα ολοκλήρωσης του
έργου το 2019/2020, έχει τεράστια στρατηγική σημασία αφού μέσω αυτού η Ευρώπη,
παρά τις αρχικά περιορισμένες ποσότητες που θα μεταφέρονται, αποκτά ακόμα μία
πύλη εισόδου διαφοροποιώντας με αυτό τον τρόπο μαζί με την προμήθεια και τις
οδούς μεταφοράς ενέργειας προς αυτήν.
Παράλληλα με την κατασκευή του συστήματος
TAP-
TANAP ευρίσκονται σε εξέλιξη
επενδυτικές πρωτοβουλίες για την δημιουργία κατάλληλων υποδομών πέριξ του
βασικού άξονα του Νοτίου Διαδρόμου. Τα κυριότερα υπό μελέτη και ανάπτυξη έργα
περιλαμβάνουν τα εξής:
(α) Τον διασυνδετήριο αγωγό
IGB, μήκους 180 χλμ., που θα
συνδέει την Κομοτηνή με την
Stara
Zagora
στη Βουλγαρία και θα
διασυνδέσει το Ελληνικό με το Βουλγαρικό
εθνικό σύστημα μεταφοράς αερίου.
(β) Τον Κάθετο Διάδρομο (
Vertical
Corridor) που πρόκειται να δημιουργηθεί, μετά την υπογραφή σχετικής συμφωνίας,
μεταξύ Ελλάδας- Βουλγαρίας- Ρουμανίας (Νοέμβριος 2014). Ο διάδρομος αυτός αποτελείται
από ένα πλέγμα κυρίως υφιστάμενων αγωγών οι οποίοι μέσω της προσθήκης
συμπληρωματικών παρακαμπτήριων έργων (
overlays)και κατάλληλης συνδεσμολογίας
θα μπορεί για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα να μεταφέρει ποσότητες αερίου από
Βορά προς Νότο και το αντίθετο.
(γ) Την κατασκευή ενός πλωτού τέρμιναλ
LNG, κατά τη διεθνή ορολογία,
FSRU, στην Αλεξανδρούπολη από κοινοπραξία που ηγείται η εταιρεία
GasTrade
του Ομίλου Κοπελούζου. Η εν
λόγω μονάδα η οποία θα διαθέτει και μηχανισμό αεριοποίησης θα έχει ετήσια χωρητικότητα
6.1
BCM και θα συνδεθεί με τον ΑΣΦΑ μέσω
ενός υποθαλάσσιου αγωγού 22 χλμ. (βλέπε άρθρο μας στις 19/1/2016 με τίτλο «Κομβικής Σημασίας η Πλωτή Μονάδα
LNG στην Αλεξανδρούπολη»).
(δ) Την δημιουργία οργανωμένης υπόγειας αποθήκης φυσικού αερίου (
UGS) στο εξαντληθέν κοίτασμα της Νότιας Καβάλας δυναμικότητας περίπου 1.0
BCM . Η αποθήκη, κυριότητας ΤΑΙΠΕΔ, διαθέτει ήδη υποθαλάσσιο αγωγό με πρόσβαση
στις χερσαίες εγκαταστάσεις της
Energean
Oil &
Gas
έξω από την Καβάλα.
(ε) Την οργάνωση υπόγειων αποθηκευτικών χώρων (
UGS) στην Αλβανία που θα
συνδέονται με τον
TAP
(στ) Την κατασκευή του Αδριατικού αγωγού φυσικού αερίου (
Ionian-
Adriatic
Pipeline) γνωστού ως
IAP που θα συνδέεται με τον
TAP στην Αλβανία και από εκεί θα μεταφέρει αέριο σε Κροατία, μέσω Αλβανίας και
Μαυροβουνίου και θα καταλήγει στην Σλοβενία και Ιταλία.
(ζ) Την υπό σχεδίαση μονάδα
LNG στη νήσο
Krk στην Κροατία η οποία θα συνδεθεί με το Εθνικό Σύστημα Αερίου της Κροατίας
και έμμεσα με τον
IAP τροφοδοτώντας με αέριο όλη την ευρύτερη περιοχή (δηλ. Σλοβενία, Σερβία,
Βοσνία- Ερζεγοβίνη).
(η) Τον υπό μελέτη αγωγό
East
Med
που θα μπορεί να μεταφέρει
περιορισμένες ποσότητες φυσικού αερίου (8.0 -12.0
BCM) από την περιοχή της
Ανατολικής Μεσογείου (περιοχή κοιτασμάτων Αφροδίτης και
Zohr) προς της Ιταλία μέσω Ελλάδας. Ο εν λόγω αγωγός θα μπορεί να κατασκευασθεί
όταν ολοκληρωθούν οι ερευνητικές εργασίες στα σημερινά θαλάσσια οικόπεδα της
Κύπρου, και πέριξ του κοιτάσματος
Zohr
στην Αίγυπτο, και βεβαιωθεί το ακριβές μέγεθος των
κοιτασμάτων ώστε να υπάρχουν επαρκείς προς διάθεση ποσότητες αερίου.
(θ) Τον διασυνδετήριο αγωγό
Italy-
Greece, γνωστός ως
IGI, που αντιστοιχεί στο υποθαλάσσιο σκέλος του καταργηθέντος
ITGI, που αποτελούσε την Ελληνο- Τουρκική πρόταση έναντι του
TAP που τελικά επιλέχθηκε από την κοινοπραξία του
Shah-
Deniz. Επειδή πρόκειται περί ενός
τεχνικά ώριμου έργου που έχει ενταχθεί στα
PCI, η διασύνδεση αυτή μπορεί να
αποδειχθεί πολλαπλά χρήσιμη στην περίπτωση κατασκευής δεύτερου, μετά τον
TAP, αγωγού μεταφοράς αερίου από Ανατολή προς Δύση.
Με την απαρίθμηση όλων των ανωτέρω έργων τα οποία απεικονίζονται στον
χάρτη, καθίσταται προφανές ότι υπάρχει ανάγκη επαναπροσδιορισμού του Νοτίου
Διαδρόμου ο οποίος αποτελεί πλέον ένα διευρυμένο άξονα μεταφοράς- αποθήκευσης και
επαναπροώθησης αερίου διακινώντας ποσότητες κυρίως από Ανατολή προς Δύση αλλά
και από Νότο προς Βορρά.
Source: IENE
Η δε δυνατότητα μεταφοράς αερίου επί κάθετου άξονος, (μέσω των
IGB και
Vertical
Corridor) σε συνδυασμό με την προσθήκη του
FSRU Αλεξανδρούπολης, αποτελεί
βασική παράμετρο ασφάλειας του όλου συστήματος καθότι όπως παρατηρήσαμε στην
αρχή της ανάλυσης μας υπάρχουν πλέον δικαιολογημένοι φόβοι, λόγω επικείμενης
αποσταθεροποίησης σε Τουρκία- Αζερμπαϊτζάν, αναφορικά με το κατά πόσο ομαλά
μπορεί να εξελιχθεί η κατασκευή του
TANAP και η εξασφάλιση απρόσκοπτης
ροής μέσω αυτού Αζέρικου αερίου προς την Δύση. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι από τα
τέλη Αυγούστου έως και τις αρχές Οκτωβρίου σημειώθηκαν τέσσερις (4)
τρομοκρατικές επιθέσεις κατά αγωγών αερίου στην Ανατολία από ένοπλες ομάδες του
PKK και του Ισλαμικού Κράτους καθώς και επιθέσεις σε τρένα που μετέφεραν
σωλήνες για αγωγούς, με αποτέλεσμα να τεθεί μέρος του συστήματος αγωγών της
Τουρκίας εκτός λειτουργίας για τέσσερις ολόκληρες εβδομάδες. Ουδείς μπορεί να
αποκλείσει ότι παρόμοια περιστατικά με την ίδια ή και μεγαλύτερη συχνότητα δεν
θα συμβούν όταν ξεκινάει την λειτουργία του ο
TANAP. Άρα η ανάγκη διαμόρφωσης
ενός ευρύτερου συστήματος μεταφοράς αερίου πέριξ του Νότιου Διαδρόμου, δηλαδή στην
πράξη μίας διαπλάτυνσης της λειτουργικής του βάσης, θεωρείται πλέον
αναπόφευκτη.