Οι Εξελίξεις στην Αγορά Πετρελαίου Καθορίζουν την Κυβερνητική Ατζέντα το Α’ Τρίμηνο του 2016

Τόσο η παγκόσμια πτώση των διεθνών τιμών πετρελαίου όσο και η έντονη κινητικότητα που παρατηρείται τις τελευταίες 3-4 εβδομάδες γύρω από τις έρευνες και ανακάλυψη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, και τις ενεργειακές εξελίξεις γενικότερα- κάτι που έγινε φανερό με την επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών κ. Τζον Κέρι σε Αθήνα και Λευκωσία στις 3-4 Δεκεμβρίου- προδικάζουν ότι οι όποιες εξελίξεις στο οικονομικό- επιχειρηματικό περιβάλλον στην Ελλάδα τους αμέσως προσεχείς μήνες θα περιστραφούν γύρω από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Και μάλιστα σε περισσότερες διαστάσεις απ’ ότι μπορούμε να αντιληφθούμε σήμερα καθώς οδεύουμε στα τέλη ενός πολυτάραχου και σχεδόν καταστροφικού έτους ενός annus horribilis για την μεταπολεμική Ελλάδα.

Είναι γεγονός ότι η μεγάλη πτώση των διεθνών τιμών πετρελαίου, και ιδιαίτερα η παραμονή τους σε χαμηλά επίπεδα με μέσο όρο $50 το βαρέλι για το 2015, έχει και τις θετικές πλευρές του για μία πετρελαιοεισαγωγική χώρα όπως η Ελλάδα η οποία εισάγει το 99.5% του πετρελαίου που καταναλώνει, που για το 2014 υπολογίζετο στα 289,000 βαρέλια την ημέρα και αντιστοιχούσε στους 14.2 εκατομμύρια τόνους τον χρόνο (στοιχεία BP Statistical Review 2015).

Πιο συγκεκριμένα οι σημαντικά χαμηλότερες τιμές με τις οποίες προμηθεύτηκαν αργό οι δύο διυλιστηριακοί όμιλοι της χώρας ( Motoroil και ΕΛΠΕ), συνδυαζόμενες με την μείωση της κατανάλωσης που υπολογίζεται στο -36% σε σχέση με το 2007, είχε ως αποτέλεσμα την δραστική μείωση του λογαριασμού πετρελαιοειδών. Έτσι για το 2015 το συνολικό κόστος εισαγωγής ( net) πετρελαιοειδών εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί κάτω από τα €5.0 δισεκατομμύρια, σε σύγκριση με €7.5 δισεκατομμύρια το 2014 και €10.2 το 2012, επηρεάζοντας πολύ θετικά το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, όπου μέχρι πρόσφατα ο λογαριασμός πετρελαιοειδών αντιστοιχούσε περίπου στο 50%! Ακόμα ένα θετικό στοιχείο από την μείωση της εσωτερικής κατανάλωσης και των χαμηλών τιμών προμήθειας είναι η αύξηση εξαγωγών των δύο διυλιστηριακών ομίλων οι οποίοι το 2014 απέφεραν συνολικά έσοδα της τάξης των €8.2 δισεκατομμυρίων σε σύγκριση με €4.9 από το 2010. Παρά τις θετικές επιπτώσεις που έχουν οι μειωμένες τιμές πετρελαίου στα δημοσιονομικά της χώρας, τα οφέλη για τον μέσο καταναλωτή είναι οριακά αφού το μεγαλύτερο μέρος της αξίας του λίτρου απορροφάται από τους απαράδεκτα υψηλούς φόρους, που αντιστοιχούν σχεδόν στο 65% του κόστους αγοράς στην αντλία (βλέπε άρθρο μας της 28/12).

Όμως οι επιπτώσεις των χαμηλών διεθνών τιμών πετρελαίου δεν σταματούν στην εγχώρια οικονομία και τα όποια θετικά οφέλη, αλλά επηρεάζουν ως γνωστό και τον χώρο του upstream όπου η Ελλάδα εδώ και 5 χρόνια επιχειρεί ένα restart. Στην αρχή μέσω του προγράμματος σεισμικών ερευνών (2010-2012) και μετά με την προκήρυξη διεθνών διαγωνισμών για έρευνα και εκμετάλλευση χερσαίων και θαλασσίων εκτάσεων στην Δυτική Ελλάδα. Αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής που ξεκίνησε επί υπουργείας Γιάννη Μανιάτη, και ευτυχώς συνεχίζεται από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, είναι η υπογραφή συμβάσεων παραχώρησης σε τρία (3) blocks στη Δυτική Ελλάδα (Ιωάννινα και Κατάκολο από την Energean και Πατραϊκός από τα ΕΛΠΕ) και η προκήρυξη δύο ακόμη διαγωνισμών (για τις χερσαίες εκτάσεις Αιτωλοακαρνανία, Άρτα - Πρέβεζα και Πελοπόννησο και ο 2^ος Διεθνής Διαγωνισμός για περιοχές offshore που έληξε τον Ιούλιο 2015). Συνέπεια μιας σειράς αρνητικών συγκυριών οι ανωτέρω διαγωνισμοί δεν είχαν την αναμενόμενη επιτυχία αφού πέρα των ΕΛΠΕ και Energean υπήρξε ελάχιστη διεθνής συμμετοχή ενώ ξένες εταιρείες που είχαν αρχικά συμμετάσχει στον διαγωνισμό των παραχωρήσεων στη Δυτική Ελλάδα όπως οι Petroceltic, ENEL και Petra Petroleum αποχώρησαν λόγω των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες του upstream (με την μείωση των διεθνών τιμών να έχει φθάσει το 70% σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2014 ενώ μόνο το 2015 υποχώρησε κατά 36%) αλλά και το υψηλό country risk που συνεπάγεται κάθε επενδυτικό έργο στην Ελλάδα, ιδίως μετά την άνοδο στην εξουσία των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που έχουν υιοθετήσει μία άκρως εχθρική στάση απέναντι στο επιχειρείν και ιδιαίτερα στις ξένες επενδύσεις.

Η ολοκλήρωση των ανωτέρω δύο διαγωνισμών φαίνεται ότι απασχολεί έντονα την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ τις τελευταίες ημέρες αφού με προτεραιότητα τον διαγωνισμό για τα χερσαία block στη Δυτική Ελλάδα, που έληξε τον περασμένο Φεβρουάριο, αμέσως μετά θα πρέπει να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση των θαλάσσιων οικοπέδων του 2^ου Διεθνούς Γύρου. Μία διαδικασία που εκτιμάται ότι θα συναντήσει μεγάλες δυσκολίες λόγω της μη στελέχωσης ακόμη της ΕΔΕΥ. Με τις διεθνείς τιμές του αργού να υποχωρούν σχεδόν σε καθημερινή βάση και τις εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες στο upstream να αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα με πτωχεύσεις σε καθημερινή βάση οι δύο εμπλεκόμενες εταιρείες, ΕΛΠΕ και Energean, καλούνται και αυτές να διαχειριστούν το μεγάλο ρίσκο που συνεπάγεται κάθε ερευνητική δραστηριότητα. Αυτός είναι και ένας από τους βασικούς λόγους που οι δύο εταιρείες έχουν αποφασίσει να προχωρήσουν σε μία στρατηγική συνεργασία με απώτερο στόχο το μοίρασμα του ρίσκου αλλά και των απαραίτητων επενδύσεων όπου αυτό καθίσταται εφικτό. Στο πλαίσιο αυτό στελέχη των δύο εταιρειών που είναι επιφορτισμένα με την ανάλυση των τεχνικών και οργανωτικών θεμάτων που έχουν σχέση με τις έρευνες έχουν πραγματοποιήσει σειρά συναντήσεων τις τελευταίες ημέρες.

Το σκηνικό που φαίνεται να διαμορφώνεται πλέον γύρω από την διαχείριση των ερευνών στη Δ. Ελλάδα ευνοεί τα ΕΛΠΕ σε ότι αφορά τις θαλάσσιες περιοχές με αφετηρία τον Πατραϊκό Κόλπο και τα οικόπεδα του Β’ Διεθνούς Γύρου, ενώ η Energean επικεντρώνεται στις χερσαίες περιοχές αποβλέποντας να κεφαλαιοποιήσει μία ευρύτερη γεωλογική γνώση που έχει αποκτήσει για την περιοχή αλλά και μία λειτουργική συνέχεια, σε ότι αφορά την φάση των καθαυτών ερευνών, σε όλες τις χερσαίες περιοχές της Δυτικής Ελλάδας, δηλ. Ιωάννινα, Αιτωλοακαρνανία, Άρτα - Πρέβεζα όπου διεκδικεί με αξιώσεις να αναλάβει ως operator, ενώ δεν αποκλείει την συμμετοχή των ΕΛΠΕ στην υπό διαμόρφωση κοινοπραξία. Η λύση που πρέπει να δοθεί ως προς την δομή και την οργάνωση της κοινοπραξίας απασχολεί πλέον έντονα την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ η οποία φαίνεται αποφασισμένη να λάβει ρηξικέλευθες αποφάσεις προκειμένου να διασφαλίσει την πρόοδο του θέματος και κατοχύρωση ερευνητικών αδειών και στα δύο μέρη χωρίς να αφήσει περιθώρια για τριβές και ενστάσεις.

Στόχος του ΥΠΕΝ, όπως μας πληροφορεί καλά ενημερωμένη πηγή, είναι όπως αργότερα μέχρι τις 15 Ιανουαρίου να έχουν αναδειχθεί οι ανάδοχοι των χερσαίων παραχωρήσεων στη Δ. Ελλάδα ώστε η κυβέρνηση να μπορέσει να ανακοινώσει μία θετική εξέλιξη με έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον.